Επιλογή από τους Στοχασμούς του (Στιγμή, 1996)* Πωλ Βαλερύ (1871-1945).
Ο εκφραστής της "καθαρής ποίησης" (poesie pure.
«Ότι δεν έχει σταθεροποιηθεί δεν είναι τίποτα. Ότι έχει σταθεροποιηθεί είναι νεκρό.
»Ένα καλά περιγεγραμμένο συναίσθημα είναι ένα συναίσθημα ακρωτηριασμένο.
»Η ελευθερία είναι σημάδι, ανταμοιβή, αποτέλεσμα σοφής πειθαρχίας. Μόνο ο χορευτής ξέρει να περπατά, ο τραγουδιστής να μιλά, ο στοχαστής να χαμογελά.
»Πρέπει, κατά κάποιον τρόπο, να τιμούμε, να σεβόμαστε τις δυσκολίες που παρουσιάζονται. Μια δυσκολία είναι ένα φως. Μια ανυπέρβλητη δυσκολία είναι ένας ήλιος.
»Η πιο μεγάλη απόλαυση είναι το πλησίασμα της απόλαυσης.
»Όποιος κάνει το καλό από καθήκον, το κάνει άσχημα, και το κάνει χωρίς τέχνη.
»Η αδυναμία της δύναμης είναι ότι δεν πιστεύει παρά στη δύναμη.
»Οι μύθοι είναι οι ψυχές των πράξεων και των ερώτων μας. Δεν μπορούμε να δράσουμε παρά κατευθυνόμενοι προς ένα φάντασμα. Δεν μπορούμε να αγαπήσουμε παρά αυτό που δημιουργούμε.
»Πολιτική είναι ο χειρισμός του περισσότερου από το λιγότερο, του τεράστιου αριθμού από τον μικρό, του πραγματικού από τις εικόνες και τις λέξεις.
»Ιδέες, εκτιμήσεις, καθαρά εθνικές οδηγούν τα έθνη στο χαμό τους,
Θα ήθελα ένα έθνος να ήταν βουβό για τη δόξα και για τα πλεονεκτήματά του και να μη μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του.
Θα ήθελα ένα έθνος να είχε την πολιτική του πιθανού μέλλοντος και όχι του παρελθόντος του.
Η Ευρώπη είναι γεμάτη από ταυτόχρονες αψίδες θριάμβου που το άθροισμά τους είναι μηδέν. Όχι όμως και το άθροισμα των μνημείων στους νεκρούς.
»Η βία είναι μια μορφή βλακείας.
»Η ειρήνη είναι, ίσως, η κατάσταση πραγμάτων που σ’ αυτήν η φυσική εχθρότητα των ανθρώπων μεταξύ τους εκδηλώνεται με δημιουργίες, αντί να μεταφράζεται σε καταστροφές, όπως γίνεται στον πόλεμο.
»Μια εκπαίδευση που δεν σου διδάσκει να θέτεις στον εαυτό σου ερωτήματα είναι κακή. Ο μαθητής πρέπει να ρωτά, όχι ο δάσκαλος.
»Εκπαίδευση –το σύστημα των «λαμπρών μαθητών» [...] έχοντας ζήσει μόνο από τα 5 ή 6 πρώτα χρόνια εργασίας της νόησής τους, εντελώς προσδιορισμένο στόχο. Που όταν τον πετύχουν, αποδεικνύονται ανίκανοι να δημιουργήσουν άλλους.
»Ο καλλιτέχνης ζει στην οικειότητα της αυθαιρεσίας του και στην αναμονή της αναγκαιότητάς του.
»(ο καλλιτέχνης) δεν ζητά παρά τα δυσκολότερα δάκρυα και τη δυσκολότερη χαρά, που αναζητούν την αιτία τους και που δεν την βρίσκουν καθόλου μέσα στην εμπειρία της ζωής...
Ένα έργο μουσικής απόλυτα καθαρής, μια σύνθεση του Σεβαστιανού Μπαχ, π.χ., που δεν δανείζεται τίποτε από το συναίσθημα, αλλά που κατασκευάζει συναίσθημα χωρίς μοντέλο, και που όλη η ομορφιά του έγκειται στους συνδυασμούς του, στην οικοδόμηση μιας χωριστής ενορατικής τάξης, είναι ένα ανεκτίμητο απόκτημα, μια τεράστια αξία που βγήκε από το μηδέν...
»Όλο το πρόβλημα της τέχνης έγκειται στη σύνδεση των διαδικασιών της ζωντανής φύσης με την πράξη του ανθρώπινου τύπου. Τραγουδώ σημαίνει δίνω σε μια φωνή τη μορφή ενός φυτού που μεγαλώνει –ή της δραστηριότητας ενός πουλιού μέσα στο χώρο.
»Η μίμηση, η περιγραφή, η αναπαράσταση του ανθρώπου ή των άλλων πραγμάτων δεν σημαίνει μίμηση της φύσης στη λειτουργία της: σημαίνει μίμηση των προϊόντων της, και αυτό είναι τελείως διαφορετικό.
»Ο ορισμός του Ωραίου είναι εύκολος: είναι αυτό που απελπίζει.
»Τίποτε ωραίο δεν μπορεί να συνοψιστεί.
»Η ομορφιά έγκειται στην αδυναμία να χωρίσεις χωρίς απώλειες
- τη συγκίνηση απ’ αυτό που συγκινεί
- τη μορφή από το περιεχόμενο
- τον τρόπο της δημιουργίας από το δημιούργημα και στην ανανέωση της επιθυμίας από την ίδια την ικανοποίηση.
»Ένας άνθρωπος μου φαίνεται τόσο λιγότερο «ευαίσθητος» όσο περισσότερο επιδεικνύει και χρησιμοποιεί το συναίσθημά του.
»Δεν πρέπει όμως να συμπεραίνει κανείς την απουσία από τη σιωπή.
»Οι αισιόδοξοι γράφουν άσχημα.
»Αυτό που λέω με αλλάζει. Ακόμα και ειπωμένο στον εαυτό μου. Και ίσως είμαι προσδιορισμένος απ’ ότι έχω εκπέμψει –όχι απ’ ότι έχω υποστεί.
»Δεν θα ήμουν εγώ, αν δεν μπορούσα να είμαι ένας άλλος.
»Η φιλία, η αγάπη είναι να μπορείς να είσαι αδύναμος μαζί με κάποιον άλλο.
»Ο έρωτας απευθύνεται σ’ αυτό που είναι κρυμμένο μέσα στο αντικείμενό του.
»Μερικοί αναζητούν τις γυναίκες για να τις απολαύσουν κι έπειτα να σκέφτονται ελεύθερα άλλα πράγματα. Κι έτσι έχουν την τάση να επιθυμούν την αλλαγή γυναικών. Άλλοι έχουν μια γυναίκα όπως έχει κανείς τις παντόφλες του, άνετα οι ίδιες. Λίγοι όμως, απειροελάχιστοι, επιθυμούν στη γυναίκα ένα ζωντανό ον, πάντα γεμάτο ανακαλύψεις και θέλγητρα, ένα μικρό κόσμο που ενώ τον κατέχουν από όσο πιο κοντά γίνεται, εκείνος διατηρεί ακόμα ένα άπειρο σκοταδιού και μυστικών.
Αυτοί γίνονται οι πραγματικοί εραστές. Αλλά είναι σπανιότατοι, κι εκείνοι που θα μπορούσαν να είναι έτσι, πέφτουν σε γυναίκες που έχουν ακριβώς τη φύση των ανδρών που ανέφερα στην αρχή.
»Μάλλον φαίνεται αδύνατον, αυτός που σ’ αγαπά να σε γνωρίζει βαθιά –Το βάθος δεν είναι ποτέ αξιαγάπητο. [...]
Δεν είμαι εγώ αυτό που αγαπάτε –(και τι είναι εγώ;). Δεν είναι, θέλω να πω, αυτό το εγώ που ο ίδιος αποδίδω στον εαυτό μου –είναι ένα ον φτιαγμένο μόνο από την προσδοκία σας και από μερικές όψεις του εαυτού μου. Αυτό φαίνεται καθαρά από τη συνέχεια του έρωτά σας, όπου μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι αναλώνεστε στο να αρνείστε και να σβήνετε όλα τα πρόσωπα και τις όψεις μου που δεν εναρμονίζονται μ’ αυτή την Ιδέα που ανταποκρίνεται τόσο καλά στην ανάγκη σας. Ενισχύεται, αντίθετα, τα χαρακτηριστικά που της ταιριάζουν. Κι επομένως, όσο περνά ο καιρό, τόσο περισσότερο διαφορετική γίνεται η ιδέα από το υποτιθέμενο πρότυπό της.
»Έρωτας, Πνεύμα –οι δυο μορφές του απελπισμένου αγώνα κατά του Νόμου της απώλειας.
»Η μεγαλύτερη άγνοια είναι να μην ξέρεις ποια ερωτήματα δεν πρέπει να διατυπώνονται. Σημαίνει ότι μπερδεύεις τα αληθινά προβλήματα με τα ψευδοπροβλήματα.
»Η μνήμη δεν «χρησιμεύει» τόσο στην αναπαράσταση του παρελθόντος, όσο στη συγκρότηση του διαρκούς, του χωρίς εποχή, ευκαιριακά, σύμφωνα με τα ερεθίσματα του παρόντος.
»Η μνήμη είναι το μέλλον του παρελθόντος.
»Και στο πιο αμυδρό φως ξαναχτίζω το ύψος απ’ όπου θα πέσω μετά.
»Καμιά μεμονωμένη λέξη δεν έχει νόημα. Έχει μια εικόνα, αλλά οποιαδήποτε, και η λέξη δεν αποκτά ΤΗ σημασία της παρά μέσα σε μια οργάνωση –με αφαίρεση ανάμεσα ΣΤΙΣ σημασίες της.
»Δεν ολοκληρωνόμαστε ως άνθρωποι με την όραση και με την αφή. Μας χρειάζεται να μιλούμε, να κάνουμε να μιλά το πράγμα, σαν να ήταν όριο, κατώφλι, η έναρθρη έκφραση.
»Πιο πέρα, πιο πριν από τα ονόματα είναι οι αντωνυμίες, που είναι ήδη πιο αληθινές και πιο κοντά στην Πηγή, Κι αυτές οι λέξεις που έρχονται στους εραστές και στις μητέρες, και που είναι της στιγμής, της εγγύτητας της αίσθησης της ζωής –όταν η σάρκα πολύ κοντά στη σάρκα ψελλίζει.
»Κάθε αληθινός ποιητής είναι αναγκαστικά πρώτης τάξεως κριτικός.
»Αυτό που κάνεις άριστα είναι αναπόφευκτη παγίδα.
»Από την ίδια εντύπωση ο ένας φτιάχνει ένα τραγούδι, ο άλλος μια «αναλυτική» θεωρία.
»Η αταξία του πνεύματος είναι δημιουργική –αλλά δεν δίνει παρά το καινούργιο έμβρυο. Τη ζωή και όχι το βιώσιμο. Χρειάζεται να κυοφορήσεις και να γεννήσεις μετά τη γονιμοποίηση αυτή.
»Η Ποίηση είναι η προσπάθεια απεικόνισης, με τα μέσα της έναρθρης γλώσσας, εκείνων των πραγμάτων ή εκείνου του πράγματος που επιχειρούν σκοτεινά να εκφράσουν οι κραυγές, οι θωπείες, τα φιλιά, οι στεναγμοί κτλ., και που μοιάζουν να θέλουν να εκφράσουν τα αντικείμενα με τη φαινομενικότητα της ζωής ή με το υποτιθέμενο σχέδιο που διαθέτουν. Το πράγμα αυτό δεν μπορεί να οριστεί διαφορετικά. Έχει τη φύση της ενέργειας, της διέγερσης, δηλαδή της δαπάνης.
»Ποίηση:
Δάκρυα που ξέρετε πιο πολλά από μένα
Εκπλήξεις της ζωής που ξέρετε πιο πολλά από μένα
Διακυμάνσεις, αφθονίες ή εκκρεμότητες
Της ροής των πηγών της ζωής,
που ξέρετε πιο πολλά από μένα (κτλ)
Άμεση γλώσσα της πραγματικότητάς μου
Φωνή της (πρωτόγονης) ουσίας μου
Ευαισθησία του ίδιου του αισθητού
(Εκφράσεις που είστε το εκφρασμένο πράγμα)
και που κάνετε το είναι να γίνεται αισθητό, να εκδηλώνεται μέσα στο γνωρίζειν σαν διαταραχή. [...] Effects, εκφράσεις που σχηματίζονται μέσα στην καθαρότητα και στην ομοιογένεια της γνώσης όταν πλησιάζουμε σε κάποια όρια. (Η τεχνητή δημιουργία αυτών των effects είναι ποίηση)
»Ποίηση είναι σχηματισμός, με το σώμα και με το πνεύμα σε δημιουργική ένωση, αυτού που ταιριάζει σ’ αυτή την ένωση και την διεγείρει ή την ισχυροποιεί.
Ποιητικό είναι κάθε τι που προκαλεί, αποκαθιστά αυτή την ενωτική κατάσταση.
Σώμα εννοούμε τα εκφραστικά μέρη του σώματος και τις κινήσεις τους.
»Αρμονικές. -Αρμονικές ψυχο-φυσικές γενικεύσεις –είναι η ουσία της ποίησης. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση του τραγουδιού, της αντήχησης.
»Ποίηση είναι αυτό που δεν μπορεί να συνοψιστεί. Μια μελωδία δεν συνοψίζεται.
»Το να φιλοσοφείς με στίχους ήταν και είναι ακόμα σαν να θέλεις να παίξεις τόμπολα με τους κανόνες του σκακιού.
»Για έναν ποιητή, το θέμα ποτέ δεν είναι να πει ότι βρέχει. Το θέμα είναι ...να δημιουργήσει βροχή.
»Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια τόσο αόριστη ιδέα για την ποίηση, που αυτή η ίδια η αοριστία της ιδέας τους είναι γι’ αυτούς ο ορισμός της ποίησης.
»Αυτός που γράφει στίχους χορεύει στο σχοινί. Περπατά, χαμογελά, χαιρετά, κι αυτό δεν έχει τίποτε το εξαιρετικό μέχρι τη στιγμή που παρατηρεί κανείς ότι αυτός ο τόσο απλός και άνετος άνθρωπος τα κάνει όλα αυτά πάνω σ’ ένα σχοινί πάχους ενός δαχτύλου.
»Το ποίημα –αυτός ο παρατεινόμενος δισταγμός ανάμεσα στον ήχο και στο πνεύμα.
»Δεν πρέπει να βάζεις σε στίχους τις ιδέες που γι’ αυτές ο πεζός λόγος είναι ικανός.
»Ο μεγάλος ζωγράφος Degas... είπε μια μέρα στον Mallarme: «Η δουλειά σας είναι διαβολεμένη. Δεν καταφέρνω να κάνω αυτό που θέλω, κι όμως είμαι γεμάτος ιδέες». Και ο Mallarme του απάντησε: «Δεν γίνονται με ιδέες οι στίχοι, αγαπητέ μου Degas. Γίνονται με λέξεις».
Ράινερ Μαρία Ρίλκε και Πώλ Βαλερύ
Ο εκφραστής της "καθαρής ποίησης" (poesie pure.
«Ότι δεν έχει σταθεροποιηθεί δεν είναι τίποτα. Ότι έχει σταθεροποιηθεί είναι νεκρό.
»Ένα καλά περιγεγραμμένο συναίσθημα είναι ένα συναίσθημα ακρωτηριασμένο.
»Η ελευθερία είναι σημάδι, ανταμοιβή, αποτέλεσμα σοφής πειθαρχίας. Μόνο ο χορευτής ξέρει να περπατά, ο τραγουδιστής να μιλά, ο στοχαστής να χαμογελά.
»Πρέπει, κατά κάποιον τρόπο, να τιμούμε, να σεβόμαστε τις δυσκολίες που παρουσιάζονται. Μια δυσκολία είναι ένα φως. Μια ανυπέρβλητη δυσκολία είναι ένας ήλιος.
»Η πιο μεγάλη απόλαυση είναι το πλησίασμα της απόλαυσης.
»Όποιος κάνει το καλό από καθήκον, το κάνει άσχημα, και το κάνει χωρίς τέχνη.
»Η αδυναμία της δύναμης είναι ότι δεν πιστεύει παρά στη δύναμη.
»Οι μύθοι είναι οι ψυχές των πράξεων και των ερώτων μας. Δεν μπορούμε να δράσουμε παρά κατευθυνόμενοι προς ένα φάντασμα. Δεν μπορούμε να αγαπήσουμε παρά αυτό που δημιουργούμε.
»Πολιτική είναι ο χειρισμός του περισσότερου από το λιγότερο, του τεράστιου αριθμού από τον μικρό, του πραγματικού από τις εικόνες και τις λέξεις.
»Ιδέες, εκτιμήσεις, καθαρά εθνικές οδηγούν τα έθνη στο χαμό τους,
Θα ήθελα ένα έθνος να ήταν βουβό για τη δόξα και για τα πλεονεκτήματά του και να μη μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του.
Θα ήθελα ένα έθνος να είχε την πολιτική του πιθανού μέλλοντος και όχι του παρελθόντος του.
Η Ευρώπη είναι γεμάτη από ταυτόχρονες αψίδες θριάμβου που το άθροισμά τους είναι μηδέν. Όχι όμως και το άθροισμα των μνημείων στους νεκρούς.
»Η βία είναι μια μορφή βλακείας.
»Η ειρήνη είναι, ίσως, η κατάσταση πραγμάτων που σ’ αυτήν η φυσική εχθρότητα των ανθρώπων μεταξύ τους εκδηλώνεται με δημιουργίες, αντί να μεταφράζεται σε καταστροφές, όπως γίνεται στον πόλεμο.
»Μια εκπαίδευση που δεν σου διδάσκει να θέτεις στον εαυτό σου ερωτήματα είναι κακή. Ο μαθητής πρέπει να ρωτά, όχι ο δάσκαλος.
»Εκπαίδευση –το σύστημα των «λαμπρών μαθητών» [...] έχοντας ζήσει μόνο από τα 5 ή 6 πρώτα χρόνια εργασίας της νόησής τους, εντελώς προσδιορισμένο στόχο. Που όταν τον πετύχουν, αποδεικνύονται ανίκανοι να δημιουργήσουν άλλους.
»Ο καλλιτέχνης ζει στην οικειότητα της αυθαιρεσίας του και στην αναμονή της αναγκαιότητάς του.
»(ο καλλιτέχνης) δεν ζητά παρά τα δυσκολότερα δάκρυα και τη δυσκολότερη χαρά, που αναζητούν την αιτία τους και που δεν την βρίσκουν καθόλου μέσα στην εμπειρία της ζωής...
Ένα έργο μουσικής απόλυτα καθαρής, μια σύνθεση του Σεβαστιανού Μπαχ, π.χ., που δεν δανείζεται τίποτε από το συναίσθημα, αλλά που κατασκευάζει συναίσθημα χωρίς μοντέλο, και που όλη η ομορφιά του έγκειται στους συνδυασμούς του, στην οικοδόμηση μιας χωριστής ενορατικής τάξης, είναι ένα ανεκτίμητο απόκτημα, μια τεράστια αξία που βγήκε από το μηδέν...
»Όλο το πρόβλημα της τέχνης έγκειται στη σύνδεση των διαδικασιών της ζωντανής φύσης με την πράξη του ανθρώπινου τύπου. Τραγουδώ σημαίνει δίνω σε μια φωνή τη μορφή ενός φυτού που μεγαλώνει –ή της δραστηριότητας ενός πουλιού μέσα στο χώρο.
»Η μίμηση, η περιγραφή, η αναπαράσταση του ανθρώπου ή των άλλων πραγμάτων δεν σημαίνει μίμηση της φύσης στη λειτουργία της: σημαίνει μίμηση των προϊόντων της, και αυτό είναι τελείως διαφορετικό.
»Ο ορισμός του Ωραίου είναι εύκολος: είναι αυτό που απελπίζει.
»Τίποτε ωραίο δεν μπορεί να συνοψιστεί.
»Η ομορφιά έγκειται στην αδυναμία να χωρίσεις χωρίς απώλειες
- τη συγκίνηση απ’ αυτό που συγκινεί
- τη μορφή από το περιεχόμενο
- τον τρόπο της δημιουργίας από το δημιούργημα και στην ανανέωση της επιθυμίας από την ίδια την ικανοποίηση.
»Ένας άνθρωπος μου φαίνεται τόσο λιγότερο «ευαίσθητος» όσο περισσότερο επιδεικνύει και χρησιμοποιεί το συναίσθημά του.
»Δεν πρέπει όμως να συμπεραίνει κανείς την απουσία από τη σιωπή.
»Οι αισιόδοξοι γράφουν άσχημα.
»Αυτό που λέω με αλλάζει. Ακόμα και ειπωμένο στον εαυτό μου. Και ίσως είμαι προσδιορισμένος απ’ ότι έχω εκπέμψει –όχι απ’ ότι έχω υποστεί.
»Δεν θα ήμουν εγώ, αν δεν μπορούσα να είμαι ένας άλλος.
»Η φιλία, η αγάπη είναι να μπορείς να είσαι αδύναμος μαζί με κάποιον άλλο.
»Ο έρωτας απευθύνεται σ’ αυτό που είναι κρυμμένο μέσα στο αντικείμενό του.
»Μερικοί αναζητούν τις γυναίκες για να τις απολαύσουν κι έπειτα να σκέφτονται ελεύθερα άλλα πράγματα. Κι έτσι έχουν την τάση να επιθυμούν την αλλαγή γυναικών. Άλλοι έχουν μια γυναίκα όπως έχει κανείς τις παντόφλες του, άνετα οι ίδιες. Λίγοι όμως, απειροελάχιστοι, επιθυμούν στη γυναίκα ένα ζωντανό ον, πάντα γεμάτο ανακαλύψεις και θέλγητρα, ένα μικρό κόσμο που ενώ τον κατέχουν από όσο πιο κοντά γίνεται, εκείνος διατηρεί ακόμα ένα άπειρο σκοταδιού και μυστικών.
Αυτοί γίνονται οι πραγματικοί εραστές. Αλλά είναι σπανιότατοι, κι εκείνοι που θα μπορούσαν να είναι έτσι, πέφτουν σε γυναίκες που έχουν ακριβώς τη φύση των ανδρών που ανέφερα στην αρχή.
»Μάλλον φαίνεται αδύνατον, αυτός που σ’ αγαπά να σε γνωρίζει βαθιά –Το βάθος δεν είναι ποτέ αξιαγάπητο. [...]
Δεν είμαι εγώ αυτό που αγαπάτε –(και τι είναι εγώ;). Δεν είναι, θέλω να πω, αυτό το εγώ που ο ίδιος αποδίδω στον εαυτό μου –είναι ένα ον φτιαγμένο μόνο από την προσδοκία σας και από μερικές όψεις του εαυτού μου. Αυτό φαίνεται καθαρά από τη συνέχεια του έρωτά σας, όπου μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι αναλώνεστε στο να αρνείστε και να σβήνετε όλα τα πρόσωπα και τις όψεις μου που δεν εναρμονίζονται μ’ αυτή την Ιδέα που ανταποκρίνεται τόσο καλά στην ανάγκη σας. Ενισχύεται, αντίθετα, τα χαρακτηριστικά που της ταιριάζουν. Κι επομένως, όσο περνά ο καιρό, τόσο περισσότερο διαφορετική γίνεται η ιδέα από το υποτιθέμενο πρότυπό της.
»Έρωτας, Πνεύμα –οι δυο μορφές του απελπισμένου αγώνα κατά του Νόμου της απώλειας.
»Η μεγαλύτερη άγνοια είναι να μην ξέρεις ποια ερωτήματα δεν πρέπει να διατυπώνονται. Σημαίνει ότι μπερδεύεις τα αληθινά προβλήματα με τα ψευδοπροβλήματα.
»Η μνήμη δεν «χρησιμεύει» τόσο στην αναπαράσταση του παρελθόντος, όσο στη συγκρότηση του διαρκούς, του χωρίς εποχή, ευκαιριακά, σύμφωνα με τα ερεθίσματα του παρόντος.
»Η μνήμη είναι το μέλλον του παρελθόντος.
»Και στο πιο αμυδρό φως ξαναχτίζω το ύψος απ’ όπου θα πέσω μετά.
»Καμιά μεμονωμένη λέξη δεν έχει νόημα. Έχει μια εικόνα, αλλά οποιαδήποτε, και η λέξη δεν αποκτά ΤΗ σημασία της παρά μέσα σε μια οργάνωση –με αφαίρεση ανάμεσα ΣΤΙΣ σημασίες της.
»Δεν ολοκληρωνόμαστε ως άνθρωποι με την όραση και με την αφή. Μας χρειάζεται να μιλούμε, να κάνουμε να μιλά το πράγμα, σαν να ήταν όριο, κατώφλι, η έναρθρη έκφραση.
»Πιο πέρα, πιο πριν από τα ονόματα είναι οι αντωνυμίες, που είναι ήδη πιο αληθινές και πιο κοντά στην Πηγή, Κι αυτές οι λέξεις που έρχονται στους εραστές και στις μητέρες, και που είναι της στιγμής, της εγγύτητας της αίσθησης της ζωής –όταν η σάρκα πολύ κοντά στη σάρκα ψελλίζει.
»Κάθε αληθινός ποιητής είναι αναγκαστικά πρώτης τάξεως κριτικός.
»Αυτό που κάνεις άριστα είναι αναπόφευκτη παγίδα.
»Από την ίδια εντύπωση ο ένας φτιάχνει ένα τραγούδι, ο άλλος μια «αναλυτική» θεωρία.
»Η αταξία του πνεύματος είναι δημιουργική –αλλά δεν δίνει παρά το καινούργιο έμβρυο. Τη ζωή και όχι το βιώσιμο. Χρειάζεται να κυοφορήσεις και να γεννήσεις μετά τη γονιμοποίηση αυτή.
»Η Ποίηση είναι η προσπάθεια απεικόνισης, με τα μέσα της έναρθρης γλώσσας, εκείνων των πραγμάτων ή εκείνου του πράγματος που επιχειρούν σκοτεινά να εκφράσουν οι κραυγές, οι θωπείες, τα φιλιά, οι στεναγμοί κτλ., και που μοιάζουν να θέλουν να εκφράσουν τα αντικείμενα με τη φαινομενικότητα της ζωής ή με το υποτιθέμενο σχέδιο που διαθέτουν. Το πράγμα αυτό δεν μπορεί να οριστεί διαφορετικά. Έχει τη φύση της ενέργειας, της διέγερσης, δηλαδή της δαπάνης.
»Ποίηση:
Δάκρυα που ξέρετε πιο πολλά από μένα
Εκπλήξεις της ζωής που ξέρετε πιο πολλά από μένα
Διακυμάνσεις, αφθονίες ή εκκρεμότητες
Της ροής των πηγών της ζωής,
που ξέρετε πιο πολλά από μένα (κτλ)
Άμεση γλώσσα της πραγματικότητάς μου
Φωνή της (πρωτόγονης) ουσίας μου
Ευαισθησία του ίδιου του αισθητού
(Εκφράσεις που είστε το εκφρασμένο πράγμα)
και που κάνετε το είναι να γίνεται αισθητό, να εκδηλώνεται μέσα στο γνωρίζειν σαν διαταραχή. [...] Effects, εκφράσεις που σχηματίζονται μέσα στην καθαρότητα και στην ομοιογένεια της γνώσης όταν πλησιάζουμε σε κάποια όρια. (Η τεχνητή δημιουργία αυτών των effects είναι ποίηση)
»Ποίηση είναι σχηματισμός, με το σώμα και με το πνεύμα σε δημιουργική ένωση, αυτού που ταιριάζει σ’ αυτή την ένωση και την διεγείρει ή την ισχυροποιεί.
Ποιητικό είναι κάθε τι που προκαλεί, αποκαθιστά αυτή την ενωτική κατάσταση.
Σώμα εννοούμε τα εκφραστικά μέρη του σώματος και τις κινήσεις τους.
»Αρμονικές. -Αρμονικές ψυχο-φυσικές γενικεύσεις –είναι η ουσία της ποίησης. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση του τραγουδιού, της αντήχησης.
»Ποίηση είναι αυτό που δεν μπορεί να συνοψιστεί. Μια μελωδία δεν συνοψίζεται.
»Το να φιλοσοφείς με στίχους ήταν και είναι ακόμα σαν να θέλεις να παίξεις τόμπολα με τους κανόνες του σκακιού.
»Για έναν ποιητή, το θέμα ποτέ δεν είναι να πει ότι βρέχει. Το θέμα είναι ...να δημιουργήσει βροχή.
»Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια τόσο αόριστη ιδέα για την ποίηση, που αυτή η ίδια η αοριστία της ιδέας τους είναι γι’ αυτούς ο ορισμός της ποίησης.
»Αυτός που γράφει στίχους χορεύει στο σχοινί. Περπατά, χαμογελά, χαιρετά, κι αυτό δεν έχει τίποτε το εξαιρετικό μέχρι τη στιγμή που παρατηρεί κανείς ότι αυτός ο τόσο απλός και άνετος άνθρωπος τα κάνει όλα αυτά πάνω σ’ ένα σχοινί πάχους ενός δαχτύλου.
»Το ποίημα –αυτός ο παρατεινόμενος δισταγμός ανάμεσα στον ήχο και στο πνεύμα.
»Δεν πρέπει να βάζεις σε στίχους τις ιδέες που γι’ αυτές ο πεζός λόγος είναι ικανός.
»Ο μεγάλος ζωγράφος Degas... είπε μια μέρα στον Mallarme: «Η δουλειά σας είναι διαβολεμένη. Δεν καταφέρνω να κάνω αυτό που θέλω, κι όμως είμαι γεμάτος ιδέες». Και ο Mallarme του απάντησε: «Δεν γίνονται με ιδέες οι στίχοι, αγαπητέ μου Degas. Γίνονται με λέξεις».
Ράινερ Μαρία Ρίλκε και Πώλ Βαλερύ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου