O Marx και οι 4 λόγοι (Lacan)

Dans les deux premières séances du séminaire D’un Autre à l’autre, de novembre 1968, Lacan nous annonce qu’il abandonne la thermodynamique qui avait servi à Freud de support pour décrire la libido. Il l’abandonne pour prendre ses références dans le discours marxiste en posant comme strictement équivalents, la plus value de Marx et ce qu’il appelle le plus de jouir sous la forme de l’objet a.

Comme la façon dont il introduit ces équivalences est importante, il vaut la peine de les reprendre en ses propres termes : « Je ferais appel à Marx, dit-il, dont j’ai eu beaucoup de peine […] à ne pas introduire plus tôt le propos dans un champ où il est pourtant parfaitement à sa place. Je vais aujourd’hui introduire, à propos de l’objet a, la place où nous avons à le situer ».

Selon lui, et c’est de là qu’il part, l’un des commentateurs de Marx qui n’est autre qu’Althusser se pose la question de savoir quel est l’objet du Capital. Si j’ai bien compris, cet objet c’est justement la plus-value, mais cet objet il ne peut le mettre en valeur, le dégager, qu’en partant de la fonction du marché. D’autre part, « sa nouveauté est la place où il situe le travail ». Cette place est celle d’une marchandise : « Il y a un marché du travail ». « C’est cela nous dit Lacan, qui lui permet de démontrer ce qu’il y a dans ce discours d’inaugural et qui s’appelle la plus-value ». Cette plus-value est celle qui est apportée par la force de travail du prolétaire.

Il établit une correspondance, une coïncidence entre cette plus-value du discours marxiste et ce plus de jouir du discours analytique : « Voici ici, bel et bien, ce dont il s’agit. C’est dans le discours sur la fonction de la renonciation à la jouissance que s’introduit le terme de l’objet a. Le plus de jouir comme fonction de cette renonciation sous l’effet du discours, voilà qui donne sa place à l’objet a, tel au marché, c’est à savoir à ce qui définit quelque objet du travail humain comme marchandise, tel chaque objet porte en lui-même quelque chose de la plus-value, ainsi le plus de jouir est-il ce qui permet l’isolement de la fonction de l’objet a.

Il faut donc d’abord qu’il y ait le discours pour que s’en dégage ce qui en est l’effet : « « II faut un discours assez poussé pour démontrer comment le plus de jouir tient à l’énonciation, donc est produit par le discours, pour qu’il apparaisse comme effet. »

Mais est-ce que ce qui en est l’effet, l’effet de ce discours n’en est pas de fait la cause ? Ce qui permet de saisir cette apparente contradiction, le clivage entre les deux, entre l’effet et la cause, c’est justement l’objet perdu freudien qui est défini par Freud comme condition de l’objet à retrouver : c’est parce qu’il a été perdu qu’il peut être recherché et surtout qu’il ne peut jamais être retrouvé, ce qui relance sa recherche à jamais puisque celui qu’on trouve n’est jamais le bon. Lacan définit, lui, comme équivalente à cette perte de l’objet initial l’interdit du corps de la mère qu’il nomme « renonciation à la jouissance ». Elle ouvre la clef des champs du désir sous la forme de l’objet a.

Dans cette sorte de première initiation au discours marxiste, à propos de cette plus-value qu’est le travail du prolétaire, tout d’un coup Lacan pose comme une sorte de nécessité la question de l’acte révolutionnaire. Or il a déjà évoqué ce qu’il en est de cette notion de l’acte, notamment de l’acte sexuel et de l’acte analytique et bien sûr l’acte manqué. La seule chose dont on peut être certain d’emblée c’est que tout acte est un acte signifiant. Lacan en donne comme exemple la traversée du Rubicon par César.

Dans ces premières pages, voire dans ces quelques lignes, dans cette référence à Marx, il y a donc en germe et ce qu’il va appeler les quatre discours, discours qui sont des écritures inventées à partir de sa définition princeps du signifiant « Le signifiant est ce qui représente un sujet pour un autre signifiant » Un signifiant S1 représente le sujet S barré, pour un autre signifiant S2, dans cette opération il y a un reste, c’est l’objet a.

Ce qu’il écrit donc c’est d’abord le discours du Maître et il faut noter que c’est lui qui correspond à la définition du signifiant et de sa fonction dans le champ de l’analyse à savoir « le signifiant représente le sujet pour un autre signifiant »

 Les trois autres discours y compris le discours analytique – et d’emblée Lacan nous annonce qu’il ne peut y en avoir que quatre justement à cause de ces quatre places disponibles – ne peuvent être déduits qu’à partir de ce discours du Maître, strictement équivalent, selon l’approche qu’en fait Lacan, au discours dit capitaliste, celui inventé par Marx.

Dans la séance suivante, celle du 20 novembre il éprouve le besoin de repréciser ce qu’il a avancé et c’est là qu’il cite Althusser : « La dernière fois, qui était une première, j’ai donc fait référence à Marx dans une relation que, dans un premier temps, j’ai présentée comme homologique, avec tout ce que ce terme comporte de réserves. J’ai introduit à côté, disons, de la plus value qu’on appelle, dans la langue originale – non pas que cette notion bien sûr a été pour la première fois nommée mais découverte dans sa fonction essentielle – Mehrwert […]Donc, à cette plus-value, j’ai accroché, j’ai superposé, j’ai induit à l’envers la notion de plus de jouir. Ça s’est dit comme ça dans la langue originale. Ça s’est dit la dernière fois pour la première fois, c’est-à-dire en français […] Pour la rendre à la langue d’où m’en est venue l’inspiration, je l’appellerai, pour peu qu’aucun germaniste dans cette assemblée ne s’y oppose Merhlust.

Bien sûr, je n’ai pas produit cette opération sans faire référence discrète, sous le mode où il m’arrive de le faire quelquefois, allusive, à celui dont, pourquoi pas, les recherches et la pensée m’y ont induit, à savoir à Althusser. Naturellement, selon l’usage, dans les heures qui suivent, ça a fait du pia-pia dans les cafés où on se réunit et combien n’en suis-je pas flatté, voire comblé, pour discuter le bout de gras sur ce qui s’était dit ici. A la vérité, ce qui peut se dire à cette occasion, et que je ne dénie pas puisque c’est sur ce plan que j’ai introduit mon propos de la dernière fois, à savoir ce facteur, le facteur poubellicant ou poubellicatoire, comme vous voudrez l’appeler, du structuralisme. J’avais précisément fait allusion au fait qu’aux derniers échos, Althusser ne s’y trouvait pas si à l’aise. J’ai simplement rappelé que, quoiqu’il en soit de ce qu’il avoue ou renie du structuralisme, il semble bien à qui le lit que son discours fait de Marx un structuraliste et très spécialement en ceci qu’il souligne son sérieux ».

Or dès que Lacan parle de sérieux c’est toujours dans une référence à l’écriture et entre donc dans le champ de la logique, celle des quatre discours :

 

D’une façon surprenante dans une conférence à Milan qui a été publiée sous le titre « Le discours analytique », de 1972, Lacan parle d’un cinquième discours, donc en parfaite contradiction avec ce qu’il avait affirmé, qu’en fonction des quatre places occupées par ces quatre lettres il ne pouvait y avoir que quatre discours. Ce cinquième discours il le nomme discours capitaliste et justement dans ce discours il change l’ordre de ces lettres en interchangeant de place le S1 et le sujet barré. Le S1 passe sous la barre venant occuper la place de la vérité tandis que le S barré, lui vient occuper la place dominante. Mais il faut remarquer de plus que dans ce discours dit capitaliste, suivant les schémas qui en ont été conservés, les flèches peuvent changer de sens, ascendantes dans le discours du maître, elles sont descendantes dans ce discours capitaliste. De même il convient de noter sa dénomination. Est-ce qu’il s’agit du discours capitaliste ou du discours du capitaliste ?

Sans nul doute pour pouvoir interpréter ainsi cette nouvelle écriture du discours il convient de le comparer aux quatre autres et aussi de suivre à la lettre ce que nous en dit Lacan, prêter attention à la manière dont il arrive dans le fil de son discours :

« On ne peut pas dire que, en fin de compte, je n’ai pas réussi quelque chose… j’ai réussi à ce que quelques analystes se préoccupent de ce biais que j’ai essayé de vous expliquer : quel est le clivage entre le discours analytique et les autres. Et puis je dirais que tout le monde depuis quelques années y est intéressé. Tout le monde y est intéressé au nom de ceci : qu’il y a quelque chose qui ne tourne plus rond. Il y a quelque part, du côté de ce qu’on appelle si gentiment, si tendrement, la jeunesse… comme si c’était une caractéristique… au niveau de la jeunesse il y a quelque chose qui ne marche plus du côté d’un certain discours… du discours universitaire, par exemple… Je n’aurais probablement pas le temps de vous le commenter, le discours universitaire…

Celui-là, c’est le discours éternel, le discours fondamental. L’homme est quand même un drôle d’animal, n’est-ce pas ? Où, dans le règne animal, y a-t-il le discours du maître ? Où est-ce que dans le règne animal y a-t-il un maître ?…S’il ne vous saute pas aux yeux tout de suite, à la première appréhension, que s’il n’y avait pas de langage il n’y aurait pas de maître, que le maître ne se donne jamais par force ou simplement parce qu’il commande, et que comme le langage existe vous obéissez […]

Tout ce qui se passe au niveau, comme ça, de ce qu’on appelle la jeunesse, est très sensible parce que ce que je pense c’est que si le discours analytique avait pris corps… ils sauraient mieux ce qu’il y a à faire pour faire la révolution.

Naturellement il ne faut pas se tromper, hein ? Faire la révolution, je pense que quand même, enfin, vous autres, vous qui êtes là et à qui je m’adresse le plus… vous devez quand même avoir compris ce que ça signifie… que ça signifie… revenir au point de départ.

C’est même parce que vous vous apercevez que c’est démontré historiquement : à savoir qu’il n’y a pas de discours du maître plus vache qu’à l’endroit où l’on a fait la révolution…

Vous voudriez que ça se passe autrement. Évidemment ça pourrait être mieux. Ce qu’il faudrait, c’est arriver à ce que le discours du maître soit un peu moins primaire, et pour tout dire un peu moins con… comme vous savez le français, hein ?… c’est merveilleux.

Et en effet, si vous regardez là mes petites formules tournantes, vous devez voir que la façon dont, ce discours analytique, je le structure… c’est exactement à l’opposé de ça qu’est le discours du maître… à savoir qu’au niveau du discours du maître, ce que je vous ai appelé tout à l’heure le signifiant-maître, c’est ça, c’est ce dont je m’occupe pour l’instant : il y a de l’Un.

Le signifiant, c’est ce qui a introduit dans le monde l’Un, et il suffit qu’il y ait de l’Un pour que […] ça commande à S2 … c’est-à-dire au signifiant qui vient après… après que l’Un fonctionne : il obéit…

Mais par ce seul privilège, cette seule primarité, cette seule existence inaugurale qui fait le signifiant… du fait qu’il y a le langage, le discours du maître ça marche. C’est tout ce qu’il lui faut d’ailleurs, au maître, c’est que ça marche. Alors, pour en savoir un peu plus sur les effets justement du langage, pour savoir comment ça détermine ce que j’ai appelé d’un nom qui n’est pas tout à fait celui de l’usage reçu : le sujet…

… s’il y avait eu un travail, un certain travail fait à temps dans la ligne de Freud, il y aurait peut être eu… à cette place… à cette place qu’il désigne, dans ce support fondamental qui est soutenu de ces termes : le semblant, la vérité, la jouissance, le plus-de-jouir… il y aurait peut être eu… au niveau de la production, car le plus-de-jouir c’est ce que produit cet effet de langage… il y aurait peut être eu ce qui s’implique du discours analytique, à savoir un tout petit peu meilleur usage du signifiant comme Un. »

Quelle lecture pouvons-nous proposer de cette énonciation de Lacan, à propos de ce signifiant Un peu moins con, ce meilleur usage du signifiant qu’il souhaiterait voir se produire ? Notons le, il le suggère, c’est à partir du discours analytique et notamment de sa production en tant qu’elle est l’objet a, le plus-de-jouir, que ce meilleur usage du signifiant pourrait être proposé, en quoi pourrait être, ce signifiant, un peu moins con.

On pourrait l’inviter ce signifiant-maître, si nous le personnifions, à un peu plus de modestie, en lui rappelant par exemple qu’il n’est qu’un faux premier, en tant que S1, il a en effet pris la place de Signifiant primordial, ce signifiant refoulé, qu’on pourrait indexer, si on y avait accès, en tant que So (S zéro). Il faudrait donc lui rappeler que cette place du Signifiant Maître est une place usurpée.

Pour justifier cette approche, cette interprétation, il faut se référer à la façon dont, dans le séminaire des Problèmes cruciaux pour la psychanalyse, Lacan avait indexé la chaîne signifiante à l’aide de la série des nombres entiers naturels dans laquelle série le chiffre 0 est comptée comme un nombre entier, encore qu’il soit élidé, ce qui fait que dès lors, 1 n’est plus premier mais second, et le second, troisième, ce qui les décalent tous d’un rang dans la chaîne qui part de Un et est poussée ainsi de plus Un en Plus Un vers l’infini.

Mais on peut encore argumenter d’une autre façon pour contester cette place usurpée du S1, c’est de lui rappeler aussi bien qu’il n’est que le représentant au titre de signifiant de cet objet perdu, objet perdu qui réapparaîtra en tant qu’objet à retrouver, de par la définition de ce S1 représentant le sujet pour un autre signifiant, S2, cet objet à retrouver glissant dans les mailles du filet de cette longue chaine signifiante, notamment entre S2 et S3 où il apparaît pour la première fois et ce vers l’infini.

0 /    1,      2,      3………….….. n+1, …

S0 / S1 _ S2 _ S3_……………S n+1

              a       a     a

  Donc c’est en fonction de l’objet a, inscrit en place dominante, déterminante dans le discours analytique, que ce S1 du discours du Maître pourrait rabattre ses prétentions, il n’est en effet qu’un semblant d’objet, sa représentation, ce que Freud appelait « la trace mnésique de l’objet » et Lacan le signifiant. C’est pourtant lui, ce S1, qui préside à la naissance du sujet quand il lui permet d’être représenté pour un autre signifiant mais l’objet devant être symbolisé, comme étant à jamais perdu et surtout devant être perdu, est premier. Son ex-sistence est condition de cette première inscription.

 

Lacan consacrera ensuite tout un séminaire « L’envers de la psychanalyse » à ces quatre discours mais c’est toujours plein d’enseignements de retrouver les moments d’émergence de ses nouvelles énonciations, telle celle de ces quatre discours. 

Ηράκλειτος vs Παρμενίδης 09/2017

by Αρχαίων Τόπος

Το περιεχόμενο και η μορφή του ανθρώπινου πολιτισμού καθορίστηκαν όχι τόσο από τις απαντήσεις που δόθηκαν στα μεγάλα ερωτήματα (αρχή του κόσμου, το εφικτόν της γνώσης, η ύπαρξη του Θείου) αλλά από τις μεγάλες«συγκρούσεις» φιλοσόφων και επιστημόνων. Συγκρούσεις που ανέδειξαν την αγωνία του ανθρώπινου όντος να προσδιοριστεί σε σχέση με το περιβάλλον του.

Οι συγκρούσεις αυτές άλλοτε εκφράστηκαν σε βίαιες κοινωνικές – πολιτικές ανακατατάξεις κι άλλοτε παρέμειναν σε καθαρά θεωρητικό – πνευματικό επίπεδο. Όσο κι αν οι πρώτες κατέχουν προνομιούχα θέση στο ενδιαφέρον των μελετητών (ιστορικών, κοινωνιολόγων…) δεν πρέπει να υποτιμάται και ο ρόλος των δεύτερων, γιατί αυτές προετοίμασαν το έδαφος για την απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεσμά της πνευματικής δουλείας και του πρωτογονισμού.

Ειδικότερα οι «μεγάλες συγκρούσεις» αφορούν την προσπάθεια να οριστεί εκείνο το στοιχείο που συνιστά την αρχή του κόσμου αλλά και εκείνο το στοιχείο που καθορίζει τη βαθύτερη δομή και μορφή του κόσμου. Ο προσδιορισμός, δηλαδή, της φύσης των πραγμάτων (rerum natura) πυροδότησε όχι μόνο απλές διαμάχες αλλά και «γιγαντομαχίες» περί της ουσίας των όντων. Και όλα αυτά γιατί η «φύσις κρύπτεσθαι φιλεί» (Ηράκλειτος). Για να επιτευχθεί, λοιπόν, η αποκωδικοποίηση των αφανών διαδρομών της βαθύτερης ουσίας του όντος και του κόσμου απαιτήθηκε ο ορθολογισμός, η διαίσθηση και η παρατήρηση. Χρειάστηκε μια πνευματική επανάσταση, ένα πέρασμα από το «Μύθο στο Λόγο» και μια απόρριψη των κοσμογονικών μύθων που συντηρούσαν το πνευματικό σκότος και εμπόδιζαν την κριτική σκέψη. Πρωταγωνιστές των μεγάλων αυτών συγκρούσεων υπήρξαν οι Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι. Ο Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης αλλά και ο Πλάτων με τον Αριστοτέλη αποτελούν ιστορικά τα πιο εμβληματικά ζεύγη αυτών των μεγάλων πνευματικών συγκρούσεων που καθόρισαν καταλυτικά την επιστημονική πρόοδο και την πνευματική πορεία του ανθρώπου.

Ηράκλειτος vs Παρμενίδης

Ο Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης έζησαν την ίδια εποχή αλλά είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι συναντήθηκαν (540 – 480 π.Χ./ 515 – 440 π.Χ.). Ωστόσο, οι μεταγενέστεροι μελετητές τους κατέταξαν στα άκρα ενός δίπολου πνευματικού αγώνα. Ο «αγώνας» είχε ως αντικείμενο τον ορισμό του «είναι» του «όντος» αλλά και το ακανθώδες θέμα της αλλαγής. Ο μεν Ηράκλειτος αντιπροσωπεύει την Ιωνική σχολή που τάσσεται υπέρ της πολλαπλότητας του κόσμου, ενώ ο Παρμενίδης εκφράζει με τη σκέψη του την Ελεατική σχολή που προβάλλει ως αξίωμα την ακινησία και το μονισμό του όντος. Οι πλουλαριστές (Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής) πίστευαν ότι τα πάντα είναι γέννημα της κοσμικής «ροής» και της κίνησης, ενώ οι μονιστές (Παρμενίδης, Μέλισσος..) θεωρούσαν ότι ο κόσμος διέπεται από σταθερότητα και ενότητα.

Για τον Ηράκλειτο η πραγματικότητα είναι ενιαία, ενώ για τον Παρμενίδη δεν είναι. Ο Ηράκλειτος επιχειρηματολογεί υπέρ της διαρκούς ροής των φαινομένων, ενώ ο Παρμενίδης την απορρίπτει. Ο Ηράκλειτος, επίσης, καταδεικνύει την κρυφή αρμονία του κόσμου, την ενότητα των αντιθέτων «παλίντονος αρμονία», ενώ ο Παρμενίδης αρνείται κάθε αντίθεση και καταφάσκει υπέρ της σταθερότητας του όντος. Ο Ηράκλειτος εμπιστευόταν περισσότερο τις αισθήσεις ως πηγή γνώσης ενώ ο Παρμενίδης πίστευε πως η αλήθεια αποκαλύπτεται μόνο με τη βοήθεια της σκέψης (έννοιες….).

Ειδικότερα, η σκέψη του Ηράκλειτου κινήθηκε πάνω σε δυο βασικούς άξονες: Α. Στην αφανή «ενότητα» των όντων και Β. στο αέναο «γίγνεσθαι» των πάντων. Και τα δυο βρίσκονται σε μια διαλεκτική σχέση και ισορροπούν ακολουθώντας το «λόγο» και το «μέτρο». Για τον Ηράκλειτο η πραγματικότητα «ην αεί και εστίν και έσται». Αντί ο Ηράκλειτος να πει πως ο κόσμος είναι αιώνιος χρησιμοποιεί και τους τρεις χρόνους του ρήματος κι έτσι μας φανερώνει τη σχέση του κόσμου με το χρόνο. Εδώ βρίσκεται μια από τις θεμελιώδεις αντιθέσεις του Παρμενίδη προς τον Ηράκλειτο, αφού ο πρώτος δεν αναγνωρίζει ούτε τον Παρατατικό ούτε το Μέλλοντα. Το ον είναι αιώνιο, επειδή υπάρχει «ουδέ ποτ’ ην ουδ’ έσται, επεί νυν εστιν» (Παρμενίδης).

Ωστόσο, ο Εφέσιος φιλόσοφος καθιερώθηκε ως ο εκφραστής της αέναης κίνησης του κόσμου μέσα από την εμβληματική θέση «Τα πάντα ρεί, τα πάντα χωρεί και ουδέν μένει», ή με το παράδειγμα του ποταμού «δις ες τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης». Βέβαια το σημαντικότερο δεν ήταν η θέση περί της αιωνίου αλλαγής αλλά η επισήμανση της βασικής αιτίας που προκαλεί αυτήν. Το βασικό αίτιο για το σκοτεινό φιλόσοφο ήταν η πάλη των αντιθέτων. Ο «πόλεμος», ο «κεραυνός» και η «έρις» είναι λέξεις που χρησιμοποιεί ο Ηράκλειτος για να αποδώσει την ενότητα των αντιθέσεων που πυροδοτούν την κίνηση και την αλλαγή. Η αλλαγή, όμως, και η κίνηση υπακούουν στο «λόγο» και στο «μέτρο» που λειτουργούν ως ρυθμιστικοί κανόνες του σύμπαντος «Ήλιος γαρ ουχ υπερβήσεται μέτρα˙ ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν».

Σε όλα τα παραπάνω αντιτάσσεται η φιλοσοφία του Παρμενίδη. Στον αέναως κινούμενο κόσμο του Ηράκλειτου έρχεται ο στατικός αναλλοίωτος,άχρονος κόσμος του Ελεάτη φιλοσόφου. Ο Παρμενίδης, δηλαδή, δέχτηκε τη μοναδικότητα, την ενότητα και την αιωνιότητα του όντος – όπως υποστήριξε ο Ηράκλειτος, απέρριπτε, όμως, την κίνηση και τη μεταβλητότητά του. Απέκλειε την αρχή και το τέλος, τη γένεση και τοθάνατο, την αύξηση και τη φθορά, την κίνηση και τη μεταβλητότητα, τη διαιρετότητα και την ασυνέχεια του όντος.

Με τον παραπάνω τρόπο – κάπως σχηματικά – έχει προχωρήσει η αρχαία σκέψη (η πρώτη μεγάλη σύγκρουση): Από τον Ιωνικό Υλισμό και τη διαλεκτική του Ηράκλειτου στη στατική θεώρηση του Παρμενίδη. Αργότερα ο Εμπεδοκλής συνδύασε και τις δυο φιλοσοφικές θεωρήσεις (ριζώματα / φιλότης και νείκος), όπως και ο Δημόκριτος με τη θεωρία του για τα «άτομα» (Το παρμενίδειο ον) και το «κενό» (αιτιολόγησε την κίνηση – Ηράκλειτος). Σε κάποιο σημείο αυτής της διαπάλης (Ιώνων και Ελεατών) θα εμφανιστεί ένα άλλο ζεύγος αντιπάλων, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ο κόσμος στον οποίο ζούμε δεν είναι ο ακίνητος κόσμος του Παρμενίδη αλλά ο κόσμος του Ηράκλειτου. Η σκέψη μας, όμως, και όλο το νοητικό μας οικοδόμημα, ως πνευματικών όντων, έχει Παρμενίδεια βάθρα.

Άρα η επιστήμη θα δικαιώσει το «χρη το λέγειν τε νοείν τ’ εόν έμμεναι» του Παρμενίδη ή  τη θέση του Ηράκλειτου «και γινόμενα πάντα κατ’ έριν και χρεών»;

Του συνεργάτη της Μυσταγωγίας – Μυθαγωγίας, Ηλία Γιαννακόπουλου, Φιλόλογου. 

Ο Βέρθερος J.W. Goethe

ένα βιβλίο που γράφτηκε το 1774, «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου»

Ο Βέρθερος είναι ένας ευαίσθητος νέος, με πολλά ψυχικά αλλά και ακαδημαϊκά χαρίσματα που καταφτάνει σε μια πόλη σχετικά μικρή για να ξεφύγει από έναν ατυχή έρωτα. Εκεί περνά τη μέρα του κυρίως γυρίζοντας στη φύση και ζωγραφίζοντας που και που, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζεται με τους ανθρώπους. Σε έναν χορό θα συνοδέψει κάποιες κοπέλες, ανάμεσά τους και τη νεαρή Λόττε, που ενώ ξέρει πως είναι λογοδοσμένη, θα ερωτευτεί παράφορα. Οι δυο νέοι κορτάρουν σχετικά αθώα, αν και ο Βέρθερος δίνεται ψυχή τε και σώματι σε αυτήν την σχέση, και δεν σταματούν να έχουν επαφές ακόμα κι όταν καταφτάνει ο αρραβωνιαστικός της Λόττε ο Άλμπερτ, ο οποίος δεν είναι αντιπαθής, αντιθέτως συχνά οι τρεις νέοι κάνουν όλοι μαζί παρέα.

Καθώς το πάθος του για τη Λόττε εξελίσσεται, ο Βέρθερος καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να συνεχιστεί η κατάσταση κι αποδέχεται μια ανιαρή θέση δίπλα σε κάποιον πρέσβη για να φύγει. Εκεί η μονοτονία της δουλειάς, το κοντόφθαλμο αφεντικό του αλλά κυρίως η καλλιτεχνική φύση του δεν τον αφήνουν να στεριώσει. Κι έτσι γυρνά πίσω στη Λόττε που εν τω μεταξύ έχει παντρευτεί τον Άλμπερτ.

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο σε μορφή επιστολών που στέλνει ο νεαρός Βέρθερος σε έναν φίλο του, ενώ ο αφηγητής Γκαίτε που συγκέντρωσε αυτές τις επιστολές παρεμβαίνει λίγο, κυρίως στο δεύτερο μέρος. Είναι ένα κείμενο ευκολοδιάβαστο και συγκινητικό, μιλά για τον ανεκπλήρωτο έρωτα με μια πολυπλοκότητα και σαφήνεια που θα περίμενε κανείς από κάποιον του δικού μας καιρού. Κάτω από τα στρώματα του πάθους του Βέρθερου για τη Λόττε εμφανίζεται ο χαρακτήρας του, η ευαισθησία, η επιπολαιότητα, η ορμή του, η ανάγκη του να υπάρξει πέρα από τα συμβατικά πλαίσια κι όμως η συνεχής προσκόλλησή του σε αυτά∙ ως το δραματικό φινάλε.

Απόλαυσα τα πάθη του σα να ήτανε δικά μου, φρίκιασα μαζί του στην δημοσιοϋπαλληλίστικη θέση του, αγάπησα και μίσησα διαδοχικά τον σύζυγο-αντίζηλο. Περιέργως τις μέρες που το διάβαζα, το βιβλίο ακολουθούσε τις διαθέσεις μου (ή εγώ του Βέρθερου) και μου δημιουργούσε μια έντονη προσμονή, ακόμα κι αν ήξερα το τέλος, γιατί αποκαλύπτεται στην εισαγωγή. Μάλλον τελικά –στο βάθος- είμαι μια ρομαντική ψυχή.

«Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», Γκαίτε, μετ. Στέλλα Νικολούδη, εκδ. Άγρα, σελ. 344

Αριστοτέλης και Πολιτεία

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος είναι φύσει ζώονπολιτικόν, δηλαδή έχει έμφυτη την τάση για κοινωνική ζωή. Μόνος του ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπάρξει, εκτός αν είναι θεός ή θηρίο. Αρχικά δημιουργείται η οικία, η οικογένεια, που αποτελείται από τον άντρα, τη γυναίκα αλλά και το/τους δούλο/ους. Έτσι εξασφαλίζεται η επιβίωση και η αναπαραγωγή. Πολλές οικίες μαζί αποτελούν την κώμη, ενώ πολλές κώμες μαζί απαρτίζουν την πόλη. Η πόλη διαφέρει από την κώμη, γιατί χαρακτηρίζεται απόαυτάρκεια· όμως σκοπός της ύπαρξής της δεν είναι μόνο η εξασφάλιση της αυτάρκειας και της επιβίωσης (του ζην), τελικός σκοπός της είναι το ευ ζην, δηλαδή η εξασφάλιση για τους πολίτες της μιας ευτυχισμένης ζωής, μιας ζωής σύμφωνα με την αρετή. Πολίτης σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είναι εκείνος που συμμετέχει στην άσκηση της δικαστικής λειτουργίας ή έχει τη δυνατότητα να καταλάβει ένα πολιτειακό αξίωμα και να ασκήσει εξουσία.Οι πολιτείες, τα πολιτεύματα, διακρίνονται σε έξι ανάλογα με τον αριθμό αυτών που συμμετέχουν στην άσκηση της εξουσίας αλλά και ανάλογα με τους στόχους αυτών που την ασκούν: · τη βασιλεία, την αριστοκρατία και την ορθή δημοκρατία, που θεωρούνται οι τρεις ορθές πολιτείες (πολιτεύματα)· και στα τρία αυτά πολιτεύματα οι ασκούντες την εξουσία σκοπό έχουν σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος όλων των πολιτών. · την τυραννία, την ολιγαρχία και τη μη ορθή δημοκρατία ( οχλοκρατία)· αυτά είναι οι παρεκτροπές των τριών πρώτων· εδώ σκοπός των αρχόντων είναι η εξυπηρέτηση των προσωπικών τους συμφερόντων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι από τα τρία πολιτεύματα ο Αριστοτέλης δείχνει την προτίμησή του για το δημοκρατικό πολίτευμα. Το κυριότερο επιχείρημα των εχθρών της δημοκρατίας ήταν την εποχή του Αριστοτέλη (αλλά και σήμερα) ότι δεν είναι δυνατό να ασκούν την εξουσία οι πολλοί, αφού δε διαθέτουν την ικανότητα και τις γνώσεις που απαιτούνται για την άσκησή της. Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι μπορεί ο καθένας ξεχωριστά από τους πολλούς να είναι κατώτερος από μερικούς αρίστους, στο σύνολό τους όμως η γνώμη τους είναι πιο σωστή από τη γνώμη των ολίγων. Προϋπόθεση για την επιβίωση της δημοκρατίας θεωρεί ο Αριστοτέλης την ύπαρξη μιας ισχυρής μεσαίας τάξης, αφού οι πλούσιοι επιδιώκουν την εγκαθίδρυση ολιγαρχίας, ενώ οι φτωχοί ρέπουν προς την οχλοκρατία και την κατάργηση του νόμου, που προστατεύει τους πλούσιους συμπολίτες τους. Στήριγμα της πολιτείας κατά τον Αριστοτέλη είναι οι νόμοι· παραδέχεται, βέβαια, ότι ο άριστος άνθρωπος, ο ενάρετος δε χρειάζεται τους νόμους, για να κάνει τις σωστές επιλογές, όμως δεν παραγνωρίζει την πιθανότητα και αυτός ακόμη να πέσει θύμα των επιθυμιών και των παθών του. Πρώτος ο Αριστοτέλης κάνει μια στοιχειώδη διάκριση των εξουσιών στην πολιτεία. Ως το κυριότερο μόριό της (μέρος της) θεωρεί το βουλευόμενον περί των κοινών, δηλαδή το σύνολο των πολιτών. Αυτοί αποφασίζουν για τους νόμους (η σημερινή νομοθετική εξουσία) αλλά έχουν και αρμοδιότητες που σήμερα έχει η εκτελεστική εξουσία. Ένα δεύτερο μόριο είναι το περί τας αρχάς (η σημερινή εκτελεστική εξουσία) και τρίτο είναι το δικάζον (η σημερινή δικαστική εξουσία). Σε νεότερους χρόνους, ο Λοκ και ο Μοντεσκιέ διέκριναν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις εξουσίες σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Τα αίτια που οδηγούν στις παρεκβατικές πολιτείες είναι σύμφωνα με τον Αριστοτέλη: · Η ανισότητα, όταν αυτή στηρίζεται όχι στην πραγματική αξία αλλά σε εξωτερικά κριτήρια, όπως είναι ο πλούτος. · Η παραβίαση των νόμων, που μπορεί να ξεκινήσει από μικρά και ασήμαντα ζητήματα και να καταλήξει στην κατάργηση της έννομης τάξης και του πολιτεύματος. · Η ύπαρξη κολάκων, που παρασύρουν τους βασιλείς και τους μετατρέπουν σε τυράννους, και δημαγωγών, που παρασύρουν το πλήθος στην οχλοκρατία. Κυριότερα μέσα για τη στερέωση ενός πολιτεύματος είναι: · Η τήρηση των νόμων · Η άσκηση με μετριοπάθεια της εξουσίας και πάνω από όλα · Η ύπαρξη παιδείας προσαρμοσμένης στον τύπο του πολιτεύματος.

The Ego and the Id

Μετά τον Freud αληθινό δεν είναι μόνο ότι μας περιβάλει, αλλά και ότι εσωτερικά μας αντιστέκεται. Περί το έτος 1923 ο Freud είχε καταφέρει να διαμορφώσει ένα μοντέλο του τρόπου λειτουργίας του ανθρωπίνου πνεύματος. Στο έργο του «Το συνειδητό και το ασυνείδητο» (The Ego and the Id) περιγράφει τις πνευματικές δομές ως αποτελούμενες από σχέσεις μεταξύ τριών παραγόντων, συγκεκριμένα τριών πεδίων πνευματικής λειτουργίας , του ασυνειδήτου: του Εγώ (Ως οργανωμένου και συνειδητού μέρους του ασυνειδήτου), του Υπέρ εγώ (Super ego) ως εμπεριέχοντος εικόνες οι οποίες δημιουργούν σύγχυση στο Εγώ και προωθούνται συμπιεζόμενες προς τα εκεί, και τέλος του υπολοίπου ασυνειδήτου το οποίο εμπεριέχει τις απωθημένες ανεκπλήρωτες επιθυμίες του συνειδητού Εγώ.  Αυτή του η θεώρηση τον έφερε πιο κοντά στο σύγχρονο μοντέλο αντιλήψεως του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου το οποίο αποτελείται από δυναμικές σχέσεις μεταξύ αντικειμένων τα οποία έχουν ενδοβληθεί ως εσωτερικές εικόνες.

Το 1926 επανέρχεται για να επεξεργαστεί και να βελτιώσει  την αντίληψή του για την γενεσιουργό αιτία του άγχους. Αυτή η εξέλιξη του παρέχει την δυνατότητα να προσθέσει στο ψηφιδωτό του την ψηφίδα που του έλειπε, συνθέτοντας με τον τρόπο αυτό την σύγχρονη θεωρία με την οποία κατανοούμε τις επιπτώσεις του ψυχικού τραύματος στις ημέρες μας. Όταν ένα εξαιρετικά σοβαρό εξωτερικό γεγονός προσκρούσει στην πνευματική μας οργάνωση και ισορροπία, επιφέρει μια άμεση καταστροφή των ψυχικών μας αντιστάσεων εναντίον του άγχους, και τότε η αγωνία που καταλαμβάνει το πνεύμα, προέρχεται από εσωτερικούς παράγοντες, παρά το γεγονός ότι η πρωταρχική ως γενεσιουργός αιτία του συμβάντος ήταν εξωτερική.

Όπως στη σωματική πρόσκρουση με κάποιο συμπαγές αντικείμενο έχουμε  λύση της συνεχείας του δέρματος, έτσι και στο ψυχικό συμβάν κατά τον Freud, έχουμε ρήξη του νοητού θύλακος των αντιστάσεων του ασυνειδήτου, οι οποίες το προφυλάσσουν υπό μορφή δέρματος η ασπίδας. Επιπροσθέτως όμως έχουμε και κάτι άλλο που δεν έχουμε στην περίπτωση του υλικού δέρματος. Με την απώλεια των ψυχικών αντιστάσεων, καθώς οι απωθημένες εικόνες διαθέτουν δυναμική, όντας συνυφασμένες με τα αντίστοιχα ζοφερά αισθήματα κατά τον χρόνο της απώθησής τους, έχουμε αλληλεπιδράσεις τόσο μεταξύ των, όσο και κάθε μίας ξεχωριστά, με το εξωτερικό συμβάν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να έχουμε κατάρρευση στο επίπεδο του νοήματος και της σημασίας. Με τον τρόπο αυτό ο Freud αποκαλύπτει ότι έχουμε δύο αλήθειες τις οποίες μπορούμε να βιώσουμε. Την «πρακτική αλήθεια» που είναι η εξωτερική και την «ψυχική αλήθεια» που είναι η εσωτερική.

Ο Freud επίσης απαρίθμησε τα αρχέγονα  άγχη που κατά την γνώμη του μπορεί να αποτελέσουν δυνητικές τραυματικές εμπειρίες στη πορεία της ζωής, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ατομικό επίπεδο.

Αυτά είναι:

1. Το άγχος της γέννας.
2. Το άγχος του ευνουχισμού.
3. Το άγχος απωλείας του λατρευτού αντικειμένου (μητρικό στήθος).
4. Το άγχος της απώλειας αγάπης από μέρους του λατρευτού αντικειμένου.
5. Το άγχος της απουσίας ως εκμηδένισης.

Όλα αυτά τα άγχη έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς που είναι ο αποχωρισμός, η, η απώλεια,  κάποιου προσώπου η αντικειμένου, που αισθανόμαστε τόσο σημαντικό στη ζωή μας, όσο την ίδια μας τη ζωή. Για τον λόγο αυτό τα εν λόγω άγχη φέρνουν τον άνθρωπο όλο και πιο κοντά σε μια ψυχική αναγνώριση, αυτήν, του θανάτου.

Ας παρακολουθήσουμε τις διεργασίες όπως αποτυπώνονται στις αντιδράσεις ενός βρέφους πριν την ώρα του ταΐσματος του.  Στο σωματικό επίπεδο έχουμε τα γαστρικά υγρά τα οποία ερεθίζουν τον βλεννογόνο του στομάχου και του προκαλούν πόνο. Στο ψυχικό επίπεδο όπως αποδεικνύουν οι κλινικές παρατηρήσεις έχουμε μία τρομακτική πνευματική διωκτική εικόνα, είτε δράκου, είτε κροκοδείλου, που αναγκάζει το παιδί να εκδηλωθεί σωματικά με κλάμα μια που δεν μιλάει ακόμη, για να το ακούσει η μητέρα του και να έρθει να το ταΐσει. Αφού ολοκληρώσει το φαγάκι του το στομαχάκι του ηρεμεί απ την  τοξικότητα των γαστρικών υγρών επι του βλεννογόνου, αλλά ο δράκος ως εικόνα στο μυαλό του παραμένει και το εγώ την σπρώχνει στο υπερεγώ.

Καθώς αναπτυσσόμεθα και μέχρι να φτάσουμε στο γλωσσικό στάδιο όπου μπορούμε να εκφράζουμε τις ανάγκες μας μέσω του λόγου, το υπέρ εγώ μας, ίσως έχει γεμίσει με αρκετούς δράκους και κροκόδειλους ανάλογα με το κατά πόσο αισθανόμασταν ασφαλείς η ανασφαλείς κατά την διάρκεια της αναπτύξεώς μας. Είναι οι ίδιοι οι δράκοι και οι κροκόδειλοι, οι οποίοι στις περιπτώσεις μιας μεγάλης φυσικής καταστροφής με θύματα γνωστά μας πρόσωπα, μας οδηγούν στο χάσιμο του νοήματος και της σημασίας της ζωής,  πλημμυρίζοντας το πνεύμα με διωκτικές εικόνες άγχους, καθώς οι προστατευτικές μας πνευματικές αντιστάσεις κατά του άγχους, έχουν καταστραφεί από το εξωτερικό γεγονός.

Παραθέτω κλινικό αναλυτικό επιστημονικό παράδειγμα ψυχικού τραύματος απo το βιβλίο της Caroline Garland «Understanding Trauma» προς πληρεστέρα κατανόηση των πρακτικών αποτελεσμάτων της θεωρίας των ψυχικών τραυμάτων του Freud.

Ένας επιτυχημένος αναισθησιολόγος μετά από ένα ατύχημα με μοτοσυκλέτα τραυματίζεται σοβαρά και παραμένει στην εντατική για αρκετό χρονικό διάστημα. Μετά την αποθεραπεία του όμως, και ενώ τα σωματικά του τραύματα επουλώνοντο  ό ίδιος δεν αισθανόταν καθόλου καλά. Είχε καταληφθεί από μια μελαγχολική διάθεση που έφθανε στα όρια της κατάθλιψης, καθώς το μυαλό του γυρνούσε συνέχεια γύρω από τις συνθήκες του ατυχήματος, και κολλούσε εμμονικά στις άσχημες εικόνες που το ζωντάνευαν. Δεν είχε διάθεση να οδηγήσει, δεν αισθανόταν καμία έλξη προς την κοπέλα του, και το χειρότερο, θεωρούσε τον εαυτό του, ανίκανο προς εργασία. Είχε πάρει μια τρίμηνη άδεια στη διάρκεια της οποίας είχε μείνει μέσα στο σπίτι, και μετά παρέλευση τριών μηνών δεν θεωρούσε τον εαυτό του ικανό να επιστρέψει στη δουλειά του.

Ήταν νευρικός μας αφηγείται η Garland, ευέξαπτος στις συνεδρίες, και ήθελε να ξέρει σε ποιό στάδιο βρισκόταν η κατάστασή του σε σχέση με τη θεραπεία, και γιατί εγώ δεν τον βοηθούσα με την γνωμάτευσή μου γύρω από το τι του συμβαίνει. Του επεσήμανα ότι καθώς και ο ίδιος ήταν γιατρός έπρεπε να γνωρίζει ότι αυτό που πρόσφερα ως ψυχολογική βοήθεια ήταν η «ομιλητική θεραπεία». Του επεσήμανα επίσης ότι είχε έρθει σε μένα επειδή ήθελε να μιλήσει για κάτι που τον απασχολούσε, και ότι και εγώ με τη σειρά μου διερωτόμουν τι μπορεί να ήταν αυτό.

Γεμάτος νευρικότητα και με έντονο βλέμμα σκεπτικισμού άρχισε με μεγάλη επιφύλαξη να μου μιλάει για τον εαυτό του. Φάνηκε ότι κατά την διάρκεια των παιδικών του χρόνων – προήρχετο από μια αγροτική οικογένεια της Ουαλίας η οποία πάλευε ατελείωτα να τα φέρει βόλτα – δεν είχε ποτέ διακοπές. Εργαζόταν πάντα για τους γονείς του στον αγρό, και εκείνοι ως αμοιβή του έβαζαν τον μισθό του σε ένα τραπεζικό λογαριασμό, για να έχει μία καλή πανεπιστημιακή μόρφωση, όταν θα μεγάλωνε όπως ήταν το όνειρο και η προτεραιότητα των γονιών του. Ο ίδιος πράγματι πήγε στο πανεπιστήμιο με το οποίο τα πήγαινε πολύ καλά,και ήταν κάτι που συνέβαλε στο να αισθάνεται και να περνάει καλά και ευχάριστα στη ζωή του.

Παρ όλο δε που αναγνώριζε ότι τα κίνητρα των γονιών του ήταν αγαθά, μέσα του είχε ένα παράπονο που μεγάλωνε μαζί του, σχετικά με το γεγονός ότι του είχαν στερήσει την ανεμελιά των παιδικών του χρόνων, όπως το έβλεπε ο ίδιος. Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην εντατική όπου παρέμεινε κλινήρης με ρήξη του πνεύμονος βαριάς μορφής, πήρε πολύ στραβά ένα αστείο της προϊσταμένης, η οποία του είπε ότι, οι τραυματίες γιατροί είναι πολύ πιο παράξενοι και κάνουν περισσότερη φασαρία από τους ασθενείς που δεν είναι γιατροί. Μετά από αυτήν της τη φράση ο αναισθησιολόγος ασθενής πίστευε, ότι δεν τον πρόσεχε καθόλου η προϊσταμένη, ότι του μπέρδευε τις δοσολογίες των φαρμάκων της θεραπείας του, και τον έκανε να υποφέρει από φρικτούς πόνους.

Αιστάνθηκε τρομοκρατημένος, απελπιστικά αβοήθητος, και  πολύ εξοργισμένος. Σκέφθηκε δε, ότι αν τα έφερνε ποτέ η τύχη και είχε την ευκαιρία να έχει ως ασθενή την προϊσταμένη για κάποια χειρουργική της επέμβαση, θα της έβαζε λίγο αναισθητικό στον ορό αναισθησίας, ώστε να νοιώσει όλους τους πόνους της εγχείρησης. Στην πραγματικότητα ευχόταν να την δει νεκρή.

Η ανάλυση του ιστορικού του καθώς και των σκέψεων και των αισθημάτων σχετικά με το  ατύχημα – γιατί η φίλη του που ταξίδευε μαζί του στο πίσω αυτοκίνητο δεν του άναψε τα φλας να τον προειδοποιήσει σχετικά με την επερχόμενη καταστροφή, αφού είπε ότι την έβλεπε να έρχεται – δεν άφησε ούτε σε μένα αλλά ούτε και στο ίδιο καμία αμφιβολία, ότι εμφάνιζε δολοφονικές και επιθετικές παρορμήσεις, και προς την προϊσταμένη, αλλά και προς την φίλη του, και πίσω από αυτές, στο μακρινό παρελθόν, και προς τη μητέρα του, καθώς όλες τους έπρεπε να αναλάβουν την προστασία του, και να τον φροντίσουν καλύτερα,  και όχι να του συμπεριφερθούν έτσι άσχημα όπως και εγώ η ίδια, η οποία με το να τον περιμένω να μιλήσει και να τον ακούσω, αποτύγχανα να του παράσχω την κατάλληλη  φροντίδα. Αυτές οι σκέψεις τον είχαν τρομοκρατήσει καθώς ένας αναισθησιολόγος στη πραγματικότητα, δεν ελέγχει μόνο τον πόνο, αλλά τη ζωή και τον θάνατο επίσης.

Ο αναισθησιολόγος μας, είχε  απωθήσει την ανάμνηση αυτών των δολοφονικών παρορμήσεων αλλά είχε αποκτήσει ένα σύμπτωμα (ανικανότητα προς εργασία) η οποία μετέφερε μια αρκετά αισθητή συμβολική σημασία – απέφευγε να βάλει τον εαυτό του στη θέση αυτού, ο οποίος θα είχε τη ζωή κάποιου στα χέρια του.

Τρεις συνεδρίες αργότερα, ανακουφισμένος από τις ανακαλύψεις μας, και διασκεδάζοντας την αναγνώριση του ότι και ο ίδιος είχε ασυνείδητο – νόμιζε ότι τα συμπτώματα ανήκουν μόνο στους νευρωτικούς – επέστρεψε στην εργασία του, άρχισε να οδηγεί και πάλι, ενώ από κοινού με τη φίλη του προγραμμάτιζαν τη δημιουργία οικογένειας. Βραχυχρόνια τουλάχιστον, φάνηκε ότι τα προβλήματα είχαν επιλυθεί στο βαθμό που να επιτρέπουν την εμφάνιση της πράξης ως κίνησης.

Τι πέτυχε τελικά η τραυματική αφήγηση του αναισθησιολόγου μας στα πλαίσια της  ψυχαναλυτικής διάταξης (psychoanalytic setting);

Πέτυχε τελικά να ανασύρει το απωθημένο στο ασυνείδητο, φανταστικό, και δολοφονικό αίσθημα του αναισθησιολόγου απέναντι στη μητέρα του, αναγκάζοντας τον να το βιώσει ως τέτοιο, και να το χωρέσει μέσω της αφήγησης στο λόγο του, ο οποίος ενώνοντας τους δύο χρόνους (παρελθόν-παρόν) το έφερε στην αλήθεια του παρόντος, καταστρέφοντας με το τρόπο αυτό,  τον φανταστικό χαρακτήρα της εικόνας της ψυχικής ενέργειας, που το είχε δημιουργήσει, και μαζί με αυτήν και το σύμπτωμα.

Και αν όλα αυτά συμβαίνουν σε ατομικό επίπεδο τότε τι μπορεί να συμβαίνει σε πολιτικό η πολιτισμικό;

Όταν ο συμβολισμοί ησυχάζουν τα συναισθήματα, τους εμπιστευόμαστε όταν οδηγούν σε αδιέξοδα προκαλούν, την δυσπιστία και την μηδενιστική μας επιθετικότητα εναντίον των θεσμών η των ατόμων τα οποία τους ενσαρκώνουν. Η συμβολική που μεταδίδει συναισθηματική ηρεμία είναι το πολιτικώς ενδεδειγμένο ζητούμενο. Εάν έχουν έτσι τα πράγματα, δεν ενδιαφέρει η αυστηρή χειραγώγηση των συναισθημάτων είτε η παρορμητική τους απελευθέρωση, αλλά η μετά λόγου παρακολούθηση της αλογίας των, κάτι διόλου απλό αφού πρόκειται για ψυχικούς αυτοματισμούς με δύναμη ενστίκτου. Σκοπός δεν είναι να υποτάξουμε τα συναισθήματα είναι να τους δώσουμε μία μορφή η οποία να τα ευγενίζει όπως συμβαίνει με τα έργα τέχνης. Όταν νοιώθω απειλούμενος δεν προλαβαίνω να σκεφθώ: φοβάμαι η εξαγριώνομαι. Το ποντίκι η κατσαρίδα, το ερπετό, ο τρομοκράτης, το μνημόνιο,  δεν είναι ο ίδιος ο φόβος. Ο φόβος έχει να κάνει με τις διαστάσεις των συμβολισμών του στις ψυχές, καταπολεμείται δε εφ όσον οι εικόνες τους επανασυνδεθούν με την πραγματικότητα τους. Διαφορετικά ο φετιχισμός των φοβικών εικόνων θα διαιωνίζεται κι εκείνες θα ελλοχεύουν στην ψυχή απειλητικά, αυτοβεβαιούμενες στην επανάληψή τους. Εξου και η πολιτική σκέψη οφείλει να χρησιμοποιεί και εργαλεία ανθρωπολογικής προελεύσεως, ώστε να προσεγγίζει μαζί με τα εξωτερικά δεδομένα τις νοοτροπίες  και τις συμπεριφορές.

Είναι αξιοσημείωτη η επενέργεια του φαντασιακού στοιχείο, που συνδέει υποδόρια τη σκέψη με τα ένστικτα, και τα πράγματα με τις επιθυμίες μας διαχωρίζοντας τα από την αντικειμενική τους συνθήκη. Φαντασιακό συγκροτούν ατομικές η συλλογικές οδηγητικές αντιλήψεις, με περιεχόμενο εικόνες του ασυνειδήτου, οι οποίες υποκαθίστανται χωρίς καμία λογική στις παραστάσεις της εμπειρικής πραγματικότητος, και συν τω χρόνω υποβάλλονται σε επεξεργασία συμβολικής μεταλλάξεως. … Η εικόνα της πατρικής αυθεντίας και αρχής, η οποία στο ασυνείδητο μεταλλάσσεται σε ζοφερή αυταρχική εξουσία, εναντίον της οποίας εξεγείρονται ως έφηβοι και ως νέοι, κατά μόνας ή ομαδικά, οι οιδιπόδειοι ανέστιοι ριζοσπάστες αριστεροί, και γενικώς λαϊκιστές παντός καιρού, όλοι τους με απώτερη επιδίωξη να την καταλάβουν και να την απολαμβάνουν, μεταβαλλόμενοι από θύματα σε θύτες. Το παιδί παίζει για να μεγαλώσει, ο ενήλικος παίζει για να μην έχει την ευθύνη των πράξεων του, και για να του φέρονται σαν να ήταν ταλαίπωρο πλάσμα. Σε συνθήκες ομαλότητος ναυαγούν,  διότι εκεί η σχέση με τον εαυτό προϋποθέτει να εκτεθούν μέσα τους, να αναλάβουν την ευθύνη της υπάρξεώς τους, αντί να φορτώνουν σε άλλους το εσωτερικό τους κενό.

Oι ζαλισμένοι πολίτες εμπιστεύονταν μόνο τις επιθυμίες τους, διευκολύνοντας την παράδοση σε παραισθησιογόνα ιδεολογήματα, και εκλαμβάνοντας τα ψυχικά γεγονότα σαν αντικειμενικά.

Μετά την σύντομη ανάλυση των ψυχικών αντιδράσεων σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο  θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι στο βαθμό που αναγνωρίζουμε την ψυχική αλήθεια του ασυνειδήτου, κατανοώντας παράλληλα ότι η λογική δεν στηρίζει απόλυτα το υποκείμενο, μας παρέχεται η δυνατότης να επιλέξουμε τρόπους, ώστε οι πράξεις μας στη ζωή να είναι μέσα στο νόημα των πραγμάτων, και όχι στα σύμβολα και στις λέξεις τους. Με τον τρόπο αυτό, ακολουθούμε την ψυχή μας στον αναβαθμό της, βιώνοντας τη ζωή μας στην ποιητική της διάσταση και όχι στην λογική διατύπωση των συμβολισμών, που κάποιοι θέλουν να μας επιβάλουν για δικό τους όφελος.

περί ''αόρατης κλωστής''...

Δολοφονικός ευνουχισμός 
με τα δηλητηριώδη μανιτάρια της...

https://youtu.be/bT_XjcdgT6g

Η δολοφόνος Βίκι Κριπς (ερμηνεία-αποκάλυψη) 
του φιλμ «Αόρατη Κλωστή», 
σ΄ενα κομψοτέχνημα ντυμένο με τα ρούχα ενός φαρμακερού 
και μακάβριου, αστείου love story...

Μία Δυτική μεταφορά της Αυτοκρατορίας των αισθήσεων 
του Ναγκίσα Οσιμα!

Το θέμα της ταινίας του Πωλ Τόμας Άντερσον, 
που έγραψε και το σενάριο, είναι:
- Ο γυναικείος ερωτισμός εξωθημένος ως τα άκρα 
- Ερωτισμός που αποκορυφώνεται στη φαντασίωση του θανάτου 
και του ευνουχισμού του άντρα...

Μαρσέλ Προυστ για τον έρωτα

 "Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο",  France  

1. "Ο έρωτας είναι ένα χτυπητό παράδειγμα για το πόσο μικρή σημασία έχει για μας η πραγματικότητα".   

2. "Σε ένα χωρισμό, αυτός που δεν είναι πραγματικά ερωτευμένος είναι αυτός που θα πει και τα πιο τρυφερά λόγια".   

3. "Ας αφήσουμε τις όμορφες γυναίκες στους άντρες εκείνους που δεν έχουν φαντασία".   

4. "Οι αληθινοί παράδεισοι είναι οι παράδεισοι που έχουν χαθεί".   

5.  "Η επιθυμία για κάτι τα κάνει όλα να ανθίζουν. Η απόκτηση αυτού του κάτι τα κάνει όλα να μαραίνονται και να ξεθωριάζουν".   

6. "Έρχεται τόσο γρήγορα η στιγμή που δεν υπάρχει πια τίποτα για να περιμένουμε".   

7. "Τα ψέματα είναι απαραίτητα στον άνθρωπο. Είναι -ίσως- εξίσου σημαντικά με την αναζήτηση της ηδονής και, επιπλέον, υπαγορεύονται από αυτήν την αναζήτηση".   

8. "Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν πολλά διαφορετικά πάθη. Το αληθινό είναι αυτό, για χάρη του οποίου είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν τους άλλους".   

9. "Αφήστε μας να είμαστε ευγνώμονες στους ανθρώπους που μας έκαναν ευτυχισμένους. Είναι οι γοητευτικοί κηπουροί που κάνουν τις ψυχές μας να ανθίζουν".   

10. Ο χρόνος, αυτός που αλλάζει τους ανθρώπους, δεν αλλοιώνει την εικόνα που έχουμε γι’ αυτούς   

11. Οι άνθρωποι που δεν είναι ερωτευμένοι, δεν καταλαβαίνουν πως έναν έξυπνος άντρας μπορεί να υποφέρει πραγματικά από μία συνηθισμένη γυναίκα. Είναι σα να εκπλήσσεσαι που η χολέρα μπορεί να προσβάλλει τους πάντες. Αυτός ο ασήμαντος βάκιλος…».