Μ. ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ 19.05.1979

«Περὶ Παραδόσεως καὶ ἐθνικῶν χορῶν»

Παράδοση εἶναι ὁ ἐγωισμὸς τῶν ἀπελθόντων

καὶ ἡ ἐνοχή ὁ συμβιβασμὸς τῶν ἐπιζώντων.

Ἡ πνευματικὴ καὶ ἡ ψυχικὴ δουλεία,

ποὺ ἀναστέλλει καὶ ἀπονεκρώνει τελικὰ τὶς φυσιολογικές μας λειτουργίες.

Η Παράδοση ἐπιβάλλει τὴν πλήρη ὑποταγή μας στοὺς νεκρούς —

κ᾿ ἔτσι μᾶς καθιστᾷ ἀκίνδυνους γιὰ ἀλλαγές, τομές, γι᾿ἀπελευθέρωση.

Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ παράδοση βολεύει τοὺς κρατοῦντες.

Σ᾿ ὅλα τὰ κράτη τ᾿ ἀνελεύθερα, χορεύουν ξέφρενα τοὺς ἐθνικοὺς χορούς των,

ποὺ ἀποτελοῦν τὸ βάθρο γιὰ ὑπερηφάνεια καὶ γι᾿ ἀνελευθερία «ἐθνική».

Παντοῦ χορεύουν ἐθνικοὺς χορούς, ἱδρύουν ὠδεῖα παραδοσιακῆς Μουσικῆς

καὶ ὁ ἀγαθὸς δικτάτορας σκύβοντας δέχεται λατρευτικὰ λουλούδια ἀπὸ νεολαίους,

καταφανῶς συγκινημένος.

Τοὔλάχιστο στὴ χώρα μας, μονάχα στὴν ποιότητα τὴν ἐκλεκτὴ τοῦ γιαουρτιοῦ

ἐπιβάλλεται νὰ γράφουνε τὴ λέξη: παραδοσιακό.

Καὶ τὸ γιαούρτι αὐτὸ πραγματικὰ εἶν᾿ ἐξαιρετικό.

Κι ὅσο γιὰ τοὺς χορούς...

[...]

Γιατὶ ἡ παράδοση ἔχει ἀξία μονάχα ὅταν δὲν στηρίζεται στὴν ἀναπαράσταση

ἀλλὰ στὴν καθημερινὴ καὶ δίχως ἐπιτήδευση ζωή μας.

Ὅταν δηλαδὴ τὸ κληροδότημα χρησιμοποιεῖται φυσικὰ καὶ δίχως τὴν ἀνάγκη ἐπεξήγησης.

Τότε μονάχα ὀφείλει νὰ ὑπάρχει.

Διαφορετικὰ θὰ ᾿ναι καλὸ νὰ ἐξαφανιστεῖ μέσα στὸν Χρόνο,

κι ἄς ἔχουμε πιὸ δεύτερες συνήθειες ἀποκτήσει.

Γιατὶ ἡ ποιότητα τῆς κληρονομιᾶς ἀνήκει στὴν ζωντανὴ ὕλη ποὺ περιέχουμε,

κι ὄχι στὸ ἦθος ἤ στὸ ὕφος ἀλλοτινῶν καιρῶν.

[...]

Μάνος Χατζιδάκις, «Ὀλίγα τινὰ περὶ παραδόσεως ἐθνικῆς, λαϊκῆς καὶ μή» (ἀπόσπασμα)

Μετεδόθη ἀπὸ τὸ Τρίτο Πρόγραμμα τῆς Ἑλληνικῆς Ῥαδιοφωνίας, 19 Μαΐου 1979

Περιέχεται στὸν τόμο Μάνος Χατζιδάκις, «Τὰ Σχόλια τοῦ Τρίτου»,

Ἐκδόσεις Ἑξᾶντας, Ἀθῆναι 1981, σ. 145 —46 (ἀπόσπασμα) (καί, φυσικά, στὸ διαδίκτυο).