Στις 3 Αυγούστου του 1975 έφυγε από την ζωή ο άνθρωπος που έφερε το κίνημα του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα και ίσως ο πρώτος ψυχαναλυτής στον ελληνικό χώρο, ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Ένας λογοτέχνης που δεν μπόρεσε να μπει σε καλούπια και κρίθηκε για την υπερβολική αλήθεια που έβγαζε το έργο του, για την άρνησή του να ακολουθήσει τα διατάγματα της λογοκρισίας και του καθωσπρεπισμού. Ειρήνη Μωραϊτη 03.08.2023
Γεννήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1901 στη Μπράιλα της Ρουμανίας. Ήταν γιος του εφοπλιστή και πολιτικού από την Άνδρο, Λεωνίδα Εμπειρίκου και της Στεφανίας Κυδωνιέως, που είχε καταγωγή από την Ρωσία. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Λονδίνο και Οικονομικές Επιστήμες στην Ελβετία. Στο Λονδίνο έμεινε από το 1921 ως το 1925, ενώ το 1926 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου μυήθηκε στην ψυχανάλυση κοντά στον Ρενέ Λαφόργκ. Εκεί ήρθε σε επαφή και με τις θεωρίες του Χέγκελ, του Μαρξ και του Έγκελς, γνωρίστηκε με τον Αντρέ Μπρετόν και διεκδίκησε μία θέση στον κύκλο των υπερρεαλιστών.
Το 1931 σφράγισε με την επιστροφή του στην Ελλάδα, όπου άρχισε να εργάζεται σε ναυπηγεία, μία δουλεία που σύντομα άφησε για να κυνηγήσει το όνειρό του , την ψυχανάλυση και φυσικά την λογοτεχνία.
Πέρασε την περίοδο 1935-1951 ασκώντας την ψυχαναλυτική πρακτική. Έτσι, έγινε ο πρώτος Έλληνας διδάσκων ψυχαναλυτής, ο πρώτος Έλληνας που αναγνωρίστηκε από τη Γαλλική Ψυχαναλυτική εταιρεία και ο πρώτος, μαζί με το ψυχαναλυτή και ιδρυτή της ισπανόφωνης υπερρεαλιστικής ομάδας, Άλντο Πελεγκρίνι, που έγινε εισηγητής της φροϋδικής ψυχανάλυσης και του υπερρεαλισμού, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό και πρωτότυπο, τη στιγμή που η ψυχανάλυση είχε απαξιωθεί αρκετά στην Ελλάδα.
Χαρακτηρίζεται ως ένας από τους γνωστότερους οραματιστές ποιητές, κατέχοντας περίοπτη θέση στον ελληνικό λογοτεχνικό χώρο, παρά τη δυσπιστία με την οποία αντιμετωπίστηκε το έργο του, το οποίο ήταν αρκετά μπροστά από την εποχή του.
Από το σύνολο του έργου του η πρώτη ποιητική συλλογή του, με τίτλο Υψικάμινος, έχει χαρακτηριστεί ως το πρώτο αμιγώς υπερρεαλιστικό κείμενο στην Ελλάδα. Από τα πεζά έργα του ξεχωρίζει το τολμηρό ερωτικό και άκρως αποκαλυπτικό σύγγραμμά του Ο Μέγας Ανατολικός, που προκάλεσε μεικτές, αλλά κυρίως αρνητικές αντιδράσεις για την αδιαφορία του στην λογοκρισία και για το ακραίο ερωτικό περιεχόμενό του.
