Σάββατο 28 Απριλίου 2012

Η χρυσή αναλογία


To μυστικό της τέχνης ισχυρίζονται πως γνωρίζουν ακαδημαϊκοί στις ΗΠΑ, το οποίο δεν είναι άλλο από τη χρυσή αναλογία. Η τελευταία θεωρείται ότι καθοδήγησε καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες ανά τους αιώνες - από τον Leonardo da Vinci μέχρι τον Le Corbusier.

Η χρυσή αναλογία, η οποία θεωρείται ότι αποτελεί το κλειδί για την καλαισθησία στην τέχνη, είναι κατά πολλούς η μέθοδος που χρησιμοποίησε ο da Vinci όταν ζωγράφιζε τη Μόνα Λίζα. Ο Ολλανδός ζωγράφος Mondrian τη χρησιμοποίησε στις αφηρημένες συνθέσεις του, όπως και ο Salvador Dali στο αριστούργημα του "Το Μυστήριο του Μυστικού Δείπνου".

Ένας Αμερικανός ακαδημαϊκός υποστηρίζει ότι έχει ανακαλύψει το λόγο για τον οποίο η χρυσή αναλογία ευχαριστεί το μάτι. Σύμφωνα με τον Adrian Bejan, καθηγητή μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke, στο Durham, της Βόρειας Καρολίνας, το ανθρώπινο μάτι είναι ικανό να ερμηνεύει μια εικόνα που χαρακτηρίζεται από τη χρυσή αναλογία ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη.

Ο Bejan υποστηρίζει ότι ο κόσμος ενός ζώου – στην περίπτωση του ανθρώπου σε μια γκαλερί ή μιας αντιλόπης στη σαβάνα - είναι προσανατολισμένος οριζόντιος. Για την αντιλόπη που διερευνά τον ορίζοντα, ο κίνδυνος έρχεται συνήθως από τα πλάγια ή από πίσω, όχι από κάτω ή από πάνω. Συνεπώς, το πεδίο της όρασης της έχει εξελιχθεί ανάλογα. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, με την εξέλιξη της όρασης, τα ζώα έγιναν εξυπνότερα και ασφαλέστερα, αφού κατόρθωσαν να βλέπουν καλύτερα και να μετακινούνται ταχύτερα.
Μιλώντας στην εφημερίδα Guardian σημειώνει ότι "είναι γνωστό ότι τα μάτια μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες πιο αποτελεσματικά όταν εξετάζουν από τη μία πλευρά στην άλλη, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει όταν αυτό γίνεται από πάνω προς τα κάτω. Όταν παρατηρήσει κανείς ανθρώπους που κατασκευάζουν και ζωγραφίζουν, θα δουν τις αναλογίες αυτές παντού".

Πολλοί καλλιτέχνες από την Αναγέννηση δημιούργησαν τα έργα τους σύμφωνα με τη χρυσή ή «θεία αναλογία», ιδίως υπό τη μορφή του χρυσού ορθογωνίου, η οποία χαρακτηρίζει το έργο του da Vinci. Για τον da Vinci αποτελεί ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με πλάτος μιάμιση φορά το μήκος του.

Στο παραπάνω μοντέλο βασίζονται η Μόνα Λίζα και ο Παρθενώνας στην Αθήνα. Ωστόσο, ο Ελβετός αρχιτέκτονας Le Corbusier το χρησιμοποίησε για το σύστημα Modulor για την αρχιτεκτονική κλίμακά του, ενώ ο Νταλί για το "Μυστήριο του Μυστικού Δείπνου". Για τον Παρθενώνα λέγεται πως η πρόσοψή του οριοθετείται από χρυσά ορθογώνια, αν και ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αυτό είναι μια σύμπτωση.

Σύμφωνα με τον Bejan, αυτά τα επιχειρήματα είναι ακαδημαϊκά. Είτε εκ προθέσεως ή μη, η χρυσή αναλογία αντιπροσωπεύει την καλύτερη αναλογία για τη μεταφορά προς τον εγκέφαλο. Όπως τονίζει: "Αυτή είναι η καλύτερη ροή διαμόρφωσης για τις εικόνες από το σχέδιο στον εγκέφαλο και εκδηλώνεται συχνά σε ανθρώπους που τα σχήματα τους δίνουν την εντύπωση ότι είναι κατασκευασμένα με τη χρυσή αναλογία".

"Θέλουμε πραγματικά να προχωρήσουμε, να καταγράψουμε και να κατανοήσουμε τα πράγματα. Τα σχήματα που μοιάζουν με τη χρυσή αναλογία διευκολύνουν τη σάρωση των εικόνων και η αποστολή τους μέσω των οργάνων όρασης στον εγκέφαλο. Τα ζώα ενστικτωδώς αισθάνονται καλύτερα όταν βοηθιούνται και νιώθουν ευχαρίστηση όταν βρίσκουν τροφή και καταφύγιο ή έναν σύντροφο. Όταν βλέπουμε αναλογίες βασισμένες στην χρυσή αναλογία, αισθανόμαστε χαρά, η οποία αποκαλείται ομορφιά".

Ο Bejan, ένας βραβευμένος μηχανικός που το 1996 ανέπτυξε ένα νέο νόμο της φυσικής που διέπει το σχεδιασμό της ύλης καθώς κινείται μέσω του αέρα και του νερού, πιστεύει ότι αυτός ο "κατασκευαστικός νόμος" διέπει τα συστήματα που εξελίσσονται στο χρόνο, από τα αυτοκίνητα σε κίνηση και τη κυκλοφορία του αίματος, μέχρι την εξέλιξη της όρασης".

Η όραση και η γνώση εξελίσσονται ταυτόχρονα λέει ο Bejan. "H λογική αποτελεί τον όρο για την κατασκευαστική εξέλιξη της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου, κάθε λεπτό και κάθε στιγμή. Η σκέψη μετατρέπεται σε γνώση, και η τελευταία στη συνέχεια σε περισσότερο αποτελεσματική σκέψη. Το να γίνεται κάποιος πιο έξυπνος σημαίνει πως ο κατασκευαστικός νόμος βρίσκεται σε δράση".
Νωρίτερα φέτος, σε ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε στο Journal of Experimental Biology, ο Bejan απέδειξε πως ο νόμος αυτός ήταν πίσω από τη θεωρία του ότι η ελίτ των αθλητών είχε γίνει ψηλότερη, με περισσότερο όγκο και πιο γρήγορη τα τελευταία 100 χρόνια. Η τελευταία εφαρμογή του κατασκευαστικού νόμου είναι η εξήγηση της χρυσής αναλογίας, η οποία δημοσιοποιήθηκε στο διαδίκτυο στο International Journal of Design & Φύση και Ecodynamics.

Πηγή: Guardian

Παρασκευή 13 Απριλίου 2012

Αφορισμοί - Φ. Κάφκα

Αυτή η μικρή συλλογή αποφθεγμάτων  και μικρών κειμένων του Κάφκα, δεν είναι όπως συνήθως γίνεται μία συλλογή των καλύτερων και πιο εύστοχων φράσεων και διαπιστώσεων του που κατέγραψαν κάποιοι άλλοι, αλλά μια συλλογή του ίδιου του Κάφκα. Ανατυπώθηκε μετά τον θάνατο του από τον Μαξ Μπρόντ ο οποίος σχολιάζει:
Αυτές οι «Παρατηρήσεις» σ αυτή τη μορφή ήταν καθαρογραμμένες με μελάνη και αριθμημένες από τον ίδιο τον Κάφκα. Ο χρόνος αυτής της σύνθεσης δεν μπορεί να καθοριστεί ακριβώς· οι πρώτοι αφορισμοί (μερικοί ελαφρώς παραλλαγμένοι) βρίσκονται στα γαλάζια τετράδια, στα οποία ο Κάφκα έγραψε τις σκέψεις του κατά το 1917 και 1918. Αυτά τα τετράδια περιέχουν εκτός από την πρώτη μορφή των αφορισμών και πολλά άλλα κείμενα.
Άγχος, φόβος απέναντι στο άγνωστο, αδυναμία αντίστασης απέναντι στις κρατικές δυνάμεις και στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, προσωπικές αδυναμίες, δυσκολία στην ύπαρξη και την συνύπαρξη είναι τα βασικά συναισθήματα που βγαίνουν μέσα από τους αφορισμούς, και σε αυτό το έργο του μεγάλου Τσέχου συγγραφέα.
Οι ενότητες στις οποίες χωρίζει ο Κάφκα του αφορισμούς είναι:
Σκέψεις για την αμαρτία, τα βάσανα, την ελπίδα και την αληθινή οδό.    
- O αληθινός δρόμος ένα τεντωμένο σκοινί, όχι ψηλά, μα μόλις πάνω από το έδαφος. Μοιάζει να 'ναι εκεί για να σε πεδικλώσει μάλλον παρά για να το περπατήσεις.
- Δύο τα πρωτεύοντα ανθρώπινα αμαρτήματα, κι όλα τα άλλα από τούτα απορρέουν: ανυπομονησία και νωθρότητα. Η ανυπομονησία απ' τον Παράδεισο τους έδιωξε, η νωθρότητα να επιστρέφουν δεν επιτρέπει.
- Ένα από τα δραστικότερα μέσα που μετέρχεται το Κακό για να σαγηνεύει είναι η πρόσκληση σε αγώνα. Είναι σαν τον αγώνα με τις γυναίκες, που στο κρεβάτι καταλήγει.
-  Ο Α. πολύ από περηφάνια φουσκώνει, θαρρείς πως έχει κάνει βήματα πολλά στην Καλοσύνη, μιας που ως στόχος πολλών πόθων σαγήνευσης νιώθει εκτεθειμένος σε πάμπολλους πειρασμούς από κατευθύνσεις που άγνωστες πρωτύτερα του ήταν. Αλλά η σωστή εξήγηση είναι ότι ένας μεγάλος διάβολος έχει εντός του εισελεύσει, κι άλλοι αναρίθμητοι πια, διάβολοι μικρότεροι καταφθάνουν για να υπηρετήσουν τον μεγάλο.
- Σαν μονοπάτι το φθινόπωρο: μόλις που προφταίνεις να το σκουπίσεις, κι ύστερα πάλι γιομάτο φύλλα ξερά το βλέπεις.
-  Ένα κλουβί βγήκε να βρει ένα πουλί
-  Είναι ένας τόπος όπου ποτέ πριν δεν είχα ξαναβρεθεί: η ανάσα σου είναι αλλιώτικη εδώ, κι από τον ήλιο πιο εκτυφλωτικά λάμπει δίπλα του ένα άστρο.
-   Αν ήταν να χτιστεί ο Πύργος της Βαβέλ δίχως να κατοικηθεί, θα είχε επιτραπεί.
-   Μην επιτρέψεις στο Κακό να σε κάνει να πιστέψεις ότι θα μπορούσες να κρατήσεις μυστικά από αυτό.
-  Καλοτυχία να καταλάβεις ότι το έδαφος όπου πατάς δεν γίνεται μεγαλύτερο να είναι απ' όσο τα δύο πόδια σου καλύπτουν.
-  Οι κόρακες ισχυρίζονται πως ένας μοναδικός κόρακας μπορεί να καταστρέψει τον ουρανό. Είναι αναμφίβολο· όμως τίποτα δεν αποτελεί τεκμήριο εις βάρος του ουρανού, διότι ο ουρανός είναι ακριβώς αυτό: η αδυναμία κοράκων. 
5
... Πέρα από κάποιο σημείο δεν υπάρχει πλέον επιστροφή. Σε αυτό το σημείο πρέπει να φθάσουμε.
  7
Ενα από τα σημαντικότερα μέσα αποπλάνησης που το κακό χρησιμοποιεί, είναι να σε προκαλέσει να αγωνιστείς. Είναι όπως ο αγώνας με τις γυναίκες, που καταλήγει στο κρεβάτι.
  24
Είναι ευτυχία να κατανοείς ότι το έδαφος που πάνω του στέκεσαι δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από τα δυο σου πατήματα.
  30
Το καλό είναι κατά κάποιον τρόπο απελπιστικό.
  39
Δεν μπορεί κανένας να πληρώσει το κακό σε δόσεις, αν και το προσπαθεί διαρκώς.
  48
Να πιστεύσεις στην πρόοδο δεν σημαίνει ότι πιστεύεις πως έχει γίνει ήδη πρόοδος. Αυτό δεν θα ήταν πίστη.
  52
Στον αγώνα ανάμεσα σε σένα και τον κόσμο, να συντρέχεις τον κόσμο.
  63
Η τέχνη μας είναι στραβωμένη από την αλήθεια. Το φως που υποχωρεί πάνω σ' ένα δύσμορφο πρόσωπο, αυτό είναι αληθινό, τίποτε άλλο.
  77
H συναναστροφή με τους ανθρώπους παρασύρει προς την αυτοπαρατήρηση.
 

Δευτέρα 9 Απριλίου 2012

Σαρλ Πιερ Μπωντλαίρ - Στὸν ἀναγνώστη

Ο Σαρλ Πιερ Μπωντλαίρ γεννήθηκε σαν σήμερα
στο Παρίσι στις 9 Απριλίου 1821 ......

Στὸν ἀναγνώστη

... Ἡ ἀνοησία, τ᾿ ἁμάρτημα, ἡ ἀπληστία κι ἡ πλάνη
κυριεύουνε τὴ σκέψη μας καὶ φθείρουν τὸ κορμί μας,
κι εὐχάριστα τὶς τύψεις μας θρέφουμε στὴν ψυχή μας,
καθὼς ποὺ θρέφουν πάνω τους τὶς ψεῖρες οἱ ζητιάνοι.

Στὰ μετανιώματα ἄναντροι κι ἁμαρτωλοὶ ὡς τὴν ἄκρια,
ζητᾶμε πληρωμὴ ἀκριβὴ γιὰ κάθε μυστικό μας
καὶ ξαναμπαίνουμε εὔκολα στὸ βοῦρκο τὸν παλιό μας,
θαρρώντας πὼς ξεπλένεται μὲ τὰ δειλά μας δάκρυα...

Σὰν τὸ φτωχὸ ξεφαντωτὴ ποὺ πιπιλᾶ μὲ ζάλη
μιᾶς παλιᾶς πόρνης ἀγκαλιὰ πολιομαρτυρισμένη,
κλεφτάτα ἁρπάζουμε κι ἐμεῖς καμιὰ ἡδονὴ θλιμμένη,
ποὺ τήνε ξεζουμίζουμε σὰ σάπιο πορτοκάλι.

Σὰν ἕνα ἑκατομμύριο σκουλήκια, μυρμηγκώντας,
μὲς στὸ μυαλό μας κραιπαλοῦν τοῦ Δαίμονα τὰ πλήθη,
κι ὅταν ἀνάσα παίρνουμε, ὁ Θάνατος στὰ στήθη
σὰν ἄϋλος ποταμὸς κυλᾶ, σιωπηλὰ θρηνώντας.

Ἂν τὸ φαρμάκι κι ἡ φωτιὰ κι ἡ βιὰ καὶ τὸ μαχαίρι
δὲν ἔχουνε τὰ φανταχτὰ κεντίδια ἀκόμα κάνει
στὸ πρόστυχο τῆς μοίρας μας ἄθλιο καραβοπάνι,
εἶναι ποὺ λείπει ἀπ᾿ τὴ ψυχὴ τὸ θάρρος κι ἀπ᾿ τὸ χέρι.

Μὰ μὲς στὶς σκύλες, τοὺς σκορπιούς, τὰ φίδια, τὰ τσακάλια,
τοὺς πάνθηρες, τοὺς πίθηκους, τοὺς γύπες, τὰ θηρία
ποὺ γρούζουν, σέρνουνται, ἀλυχτοῦν κι οὐρλιάζουν μὲ μανία
μέσ᾿ στῶν παθῶν μας τὸ κλουβί, προβαίνει ἀγάλια,
θεριὸ πιὸ βρώμικο, κακό, τὴν ἀσκημιὰ νὰ δείξει!

Κι ἂ δὲ σαλεύει κι οὔτε ἀκούει κανένας τὸ οὐρλιαχτό του,
ὅλη γῆς θὰ ρήμαζε, καὶ στὸ χασμουρητό του
θὰ ῾θελε νὰ κατάπινε τὸν κόσμο -αὐτὸ ῾ναι ἡ πλήξη!-
πού, μ᾿ ἕνα δάκρυ ἀθέλητο στὰ μάτια τῆς κοιτάζεις,
καθὼς καπνίζει τὸν οὐκᾶ, κρεμάλες νὰ στυλώνει.

Καὶ ξέρεις, ἀναγνώστη, αὐτὸ τὸ τέρας πῶς δαγκώνει!
Ὦ ἀναγνώστη ὑποκριτή, ἀδέρφι ποὺ μοῦ μοιάζεις!

Charles Baudelaire



·

Κυριακή 8 Απριλίου 2012

Σενάριο γάμου -Τζέφρυ Ευγενίδης

Η αγάπη σώζει;

Συνέντευξη του Τζέφρι Ευγενίδη με αφορμή το νέο του βιβλίο

 
imageΛογοτεχνία του 19ου αιώνα, σημειωτική, στρουκτουραλισμός και θεολογία. Αμερικάνικη και ευρωπαϊκή διανόηση, ριζοσπαστισμός και φεμινισμός, Μπαρτ, Ντεριντά, Χάντκε, Πίντσον, Τολστόι, Έλιοτ, Φρίνταν, Σόνταγκ. Μανιοκατάθλιψη, μοναξιά, ερωτικές εμμονές, σεξ. Παρίσι, Ελλάδα, Ινδία. Αρχές της δεκαετίας του ’80. Την ημέρα της τελετής αποφοίτησης τίποτα δεν πάει καλά για τους τρεις ήρωες του βιβλίου «Σενάριο γάμου» (εκδ. Πατάκη, μτφ. Άννα Παπασταύρου). Για την ερωτευμένη Μαντλίν, που διαβάζει απελπισμένα τα Αποσπάσματα του Ερωτικού Λόγου και είναι τρελά ερωτευμένη με το χαρισματικό, διπολικό Λέναρντ, για τον ελληνικής καταγωγής Μίτσελ Γκραμάτικους που έχει αποφασίσει ότι εκείνη είναι η γυναίκα της ζωής του. Μια ιστορία δύσκολης ενηλικίωσης, ένα ακόμα εξαιρετικό μυθιστόρημα από το βραβευμένο «δικό μας» Τζέφρυ Ευγενίδη.

Πόσο εύκολο σας ήταν να περιγράψετε πειστικά τον κόσμο των 20χρονων και μάλιστα 25 χρόνια πριν;
Η διαδικασία της συγγραφής δεν είναι ποτέ εύκολη. Από την άλλη το να θυμηθώ τα φοιτητικά μου χρόνια και τη δεκαετία του ’80 δεν ήταν και τόσο δύσκολο. Έχω πολύ δυνατές αναμνήσεις από εκείνη την εποχή.

Ναι, ειδικά όταν η πλοκή τοποθετείται στο πανεπιστήμιο που σπουδάζατε… Σκέφτηκα να βάλω τους ήρωές μου σε άλλο πανεπιστήμιο. Ωστόσο, στην πορεία προέκυψαν πρακτικές δυσκολίες. Συνειδητοποίησα ότι δεν ήξερα αρκετά καλά τις κτιριακές εγκαταστάσεις του Χάρβαρντ, του Γέιλ ή άλλων. Ήξερα όμως πολύ καλά το Μπράουν. Έτσι αποφάσισα να διαλέξω τον εύκολο δρόμο και να γράψω για το μέρος που ήξερα καλύτερα απ’ όλα. Δεν θα έκανε καμιά διαφορά. Η ιστορία θα μπορούσε να διαδραματιζόταν σε οποιοδήποτε πανεπιστήμιο, ακόμα και το Χάρβαρντ, αν και είναι αλήθεια ότι το Μπράουν δεν είναι και τόσο γνωστό...

Στο βιβλίο υπονομεύετε το ριζοσπαστισμό των ηρώων σας. Πιστεύετε ότι δεν μπορεί κανείς στα 20 να κάνει κάτι αληθινά ριζοσπαστικό, ότι απλώς ταΐζει το ναρκισσισμό του; Οι χαρακτήρες μου δεν είναι και τόσο πολιτικοποιημένοι, θα συμφωνήσω σε αυτό. Δεν πιστεύω όμως πως με το να μην είναι κάποιος πολιτικοποιημένος αυτό τον κάνει αυτομάτως ναρκισσιστή. Μαντεύω τη διαφωνία σας. Αυτοί οι χαρακτήρες δεν έχουν επίγνωση του τι συμβαίνει στην πολιτική σκηνή εκείνη την εποχή. Υπάρχει μόνο μια σύντομη αναφορά στον Ρέιγκαν και στα γεγονότα στο Σαλβαδόρ. Αλλά πάλι, δεν είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα.

Σε ποιο βαθμό μπορούν τα βιβλία να επηρεάσουν τη ζωή μας, τις προσδοκίες μας, τους έρωτές μας; Πιστεύω ότι τα βιβλία μάς επηρεάζουν σημαντικά. Στην περίπτωσή μου ήταν ένα βιβλίο που διάβασα στο Γυμνάσιο που με έκανε να αποφασίσω να γίνω συγγραφέας. Πραγματικά μου άλλαξε τη ζωή. Νομίζω ότι στη ζωή υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που πήραν αποφάσεις σαν αυτή του γάμου ή της επιλογής του συντρόφου επηρεασμένοι από πληροφορίες και ιστορίες που ασυνείδητα άντλησαν διαβάζοντας βιβλία.

Ποιο ήταν το βιβλίο που σας άλλαξε τη ζωή; Το « Πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρά ηλικία» του James Joyce (ελληνικά εκδ. Πατάκης).

Στο «Middlesex» είχαμε έναν ερμαφρόδιτο ήρωα, τώρα ο Λέναρντ είναι διπολικός. Γιατί αναζητάτε την ταυτότητα και τις μεταμορφώσεις των ηρώων σας μέσα από παθολογικές καταστάσεις;
Δεν βλέπω τον/την Cal του «Middlesex» σαν ένα διαταραγμένο άτομο, αλλά σαν μια περίπλοκη ύπαρξη. Όσον αφορά τον Λέναρντ, όντως έχουμε να κάνουμε με διαταραχή. Αυτό που με τράβηξε στην ιδέα ενός διπολικού ή μανιοκαταθλιπτικού ατόμου είναι η ιδέα ότι κάποια, η Μαντλίν, μπορεί να ερωτευθεί κάποιον ο οποίος είναι ταυτόχρονα ο καλύτερος και ο χειρότερος εραστής. Η ιδέα της συνύπαρξης της εξαντλητικής κατάθλιψης και της αδιάκοπης μανίας στο ίδιο άτομο. Έχω την άποψη ότι από τις ψυχικές ασθένειες η μανιοκατάθλιψη είναι η μόνη που έχει κάποιο όφελος για τον πάσχοντα. Τα μανιακά επεισόδια χαρακτηρίζονται από υπερβολική ενέργεια, τόσο που ο πάσχων έχει σχεδόν ευφορική διάθεση και δημιουργικότητα – γι’ αυτό είναι δύσκολο να αποδεχθεί τη φαρμακευτική αγωγή. Είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με την κατάθλιψη, όλοι ξέρουμε πώς είναι να είσαι «πεσμένος», αλλά για τη μανία δεν ήξερα πολλά. Δεν γνώριζα φερ’ ειπείν ότι μπορεί να κάνει κάποιον να ντύνεται εξεζητημένα, να αρχίσει τα λογοπαίγνια ή να ξενυχτάει πίνοντας. Έτσι προσπάθησα να βρω τους συσχετισμούς της δικής μου ζωής με αυτή τη συμπεριφορά. Τη φαντάστηκα σαν ένα από εκείνα τα ατελείωτα φοιτητικά πάρτι μεθυσιού με τη διαφορά ότι όλη η σύγχυση γίνεται μέσα στο κεφάλι σου. Είναι ένα ενδιαφέρον μπλέξιμο.

Υπάρχει μια ευκολία σήμερα στον τρόπο που ορίζουμε τα αισθήματά μας, την κατάθλιψη, τη μανιοκατάθλιψη; Όλοι έχουν γίνει λίγο ψυχαναλυτές, κυκλοφορούν κι ένα σωρό βιβλία αυτοβοήθειας… Μπορούμε διαβάζοντας να βοηθήσουμε τον εαυτό μας; Χμ, ίσως. Υποτίθεται ότι ένας άνθρωπος που διαβάζει είναι γενικά πιο υποψιασμένος για τη ζωή και για ό,τι συμβαίνει γύρω του. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχω πάρει πολλές επιστολές από αναγνώστριες που μου γράφουν ότι είχαν σχέση με μανιοκαταθλιπτικούς και ότι το συνειδητοποίησαν εκ των υστέρων διαβάζοντας το βιβλίο μου. Οπότε, ναι, το διάβασμα μπορεί να σου «ανοίξει τα μάτια». Φυσικά αυτός δεν είναι ο λόγος για τον οποίο γράφω.

Πολλοί ήρωες του βιβλίου προειδοποιούν τη Μαντλίν ότι δεν μπορεί να σώσει τον Λέναρντ μόνο και μόνο επειδή τον αγαπάει. Τι πιστεύετε, μπορείς να σώσεις κάποιον αγαπώντας τον; Ούτε κι εγώ το πιστεύω. Σίγουρα μπορείς να βοηθήσεις πολύ κάποιον στις δύσκολες στιγμές, αλλά εκείνος που θέλει να «σωθεί» πρέπει να προσπαθήσει μόνος του. Εάν έχει επιλέξει το μονοπάτι της αυτοκαταστροφής, κανείς δεν μπορεί να παρέμβει για να τον σώσει. Μπορείς να βοηθήσεις αγαπώντας αλλά δεν μπορείς να θεραπεύσεις.
Ο Μίτσελ, ο πιο κοντινός στη ζωή σας ήρωας, έχει ερωτική εμμονή με τη Μαντλίν. Έχετε ζήσει μια παρόμοια εμπειρία; Όλοι οι χαρακτήρες των βιβλίων συνδέονται με μένα. Για να πλάσω ένα χαρακτήρα αντλώ πολλά προσωπικά στοιχεία και εμπειρίες. Συνήθως οι αναγνώστες βλέπουν μια σχέση αυτοβιογραφική ανάμεσα στον Μίτσελ και μένα, αλλά έχω πολλά στοιχεία και από τη Μαντλίν. Δεν θα μπορούσα να γράψω το βιβλίο χωρίς αυτή τη διασύνδεση με τους χαρακτήρες του.

Η εμμονή σε ένα μάταιο έρωτα είναι μια μορφή εγωκεντρισμού; Στη ζωή δεν έχουμε πάντα τη δυνατότητα της επιλογής. Συνήθως οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρύψουν τα συναισθήματά τους. Αλλιώς δεν θα μας απασχολούσαν τόσο πολύ ερωτήματα του τύπου «γιατί αισθάνομαι έτσι; Γιατί είμαι δέσμιος αυτών των συναισθημάτων;» και λοιπά. Κι εδώ μπαίνει η μαγεία της λογοτεχνίας. Μπορείς μέσω της μυθοπλαστικής αφήγησης να βιώνεις τη ζωή άλλων. Δεν πιστεύω ότι η εμμονή σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα είναι σημάδι ή μορφή εγωκεντρισμού. Ένας ψυχαναλυτής μπορεί να έβρισκε μια αιτία γι’ αυτό. Το δικό μου ενδιαφέρον είναι καθαρά αφηγηματικό. Να περιγράψω τον τρόπο που οι άνθρωποι αισθάνονται και αντιδρούν. Οι αναγνώστες μου ας βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα.

Μπορείς κανείς να βρει την ευτυχία στον έρωτα; Γιατί κάπου στο βιβλίο γράφετε: «Δεν υπάρχει ευτυχία στον έρωτα παρά μόνο στα… αγγλικά μυθιστορήματα». Όντως στη ζωή συμβαίνει πού και πού να βρεις ευτυχία στον έρωτα, αλλά ο έρωτας στα αγγλικά μυθιστορήματα είναι πολύ πιο εξιδανικευμένος. Με το «Σενάριο γάμου» θέλησα να γράψω ένα σύγχρονο μυθιστόρημα για την αγάπη, συνεπές με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες των σημερινών γυναικών. Θέλησα ειδικότερα να αναδείξω πως αυτές οι συνθήκες έχουν αλλάξει δραματικά τη ζωή των γυναικών.

Οι γυναίκες… έχουν το ίδιο βρόμικο μυαλό με τους άντρες; Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Σίγουρα κάποιες γυναίκες σκέφτονται «βρόμικα». Νομίζω ότι η στατιστική δίνει αναμφισβήτητα ένα προβάδισμα στους άντρες. Οι άντρες κάνουν βρόμικες σκέψεις κάθε 10 δευτερόλεπτα! Αλλά και οι γυναίκες επίσης τα σκέφτονται. Όταν δημιουργείς ένα γυναικείο χαρακτήρα πρέπει να ασχοληθείς με τη σεξουαλικότητά της. Ωστόσο άλλο να είναι η ηρωίδα σου η Lady Gaga και άλλο η Μητέρα Τερέζα!

Διαβάζετε γυναικεία λογοτεχνία; Δεν διαβάζω και πολλά από τα δημοφιλή βιβλία γυναικείας λογοτεχνίας. Δεν είναι τα τυπικά αναγνώσματα του γούστου μου. Πάντως η Jane Austen και η Virginia Woolf ασχολούνται με το θέμα του γάμου και του έρωτα, αλλά με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Διάβασα σε κάποια συνέντευξή σας ότι κι εσείς παρακολουθήσατε μαθήματα θεολογικών σπουδών και πειραματιστήκατε με πολλές θρησκείες (ανατολικές θρησκείες, διαλογισμό, κουάκερους, καθολικούς). Δεν σπαστήκατε όμως κάποιο δόγμα. Δεν σας έπεισαν;
Βαπτίσθηκα χριστιανός ορθόδοξος, αλλά δεν ανατράφηκα μέσα σε μια πραγματικά θρησκευόμενη οικογένεια. Ο πατέρας μου δεν με πήγαινε συχνά εκκλησία και μετά το θάνατο του παππού και της γιαγιάς οι επισκέψεις στην εκκλησία έγιναν πραγματικά σπάνιες. Στο πανεπιστήμιο απέκτησα την περιέργεια να μάθω περισσότερα. Οι ανατολικές θρησκείες, ο διαλογισμός ήταν πολύ της μόδας, πολύ δημοφιλή στα 70s και 80s. Το ενδιαφέρον στο βιβλίο είναι η θρησκευτική κοινότητα των κουακέρων. Εκεί πιθανόν να κατέληγα αν ήμουν θρήσκος. Μου αρέσουν και τους θαυμάζω. Παρ’ όλα αυτά δεν είμαι κουάκερος, ούτε είμαι αρκετά πειθαρχημένος ή αφοσιωμένος για να ασπαστώ οποιοδήποτε δόγμα.

Ο Μίτσελ αποφασίζει να επισκεφθεί τη χώρα από όπου κατάγονται οι γονείς του, όπως και εσείς. Η πρώτη εντύπωση του: «Η Ελλάδα δεν ήταν κομμάτι της Ευρώπης. Ήταν η Μέση Ανατολή»…
Υπάρχει μεγάλο κομμάτι της Ελλάδας που νομίζω ότι συνδέεται με τη Μέση Ανατολή. Το ξέρω αυτό κι ας μεγάλωσα στο Ντιτρόιτ. Θυμάμαι συχνά τους γονείς μου να επιλέγουν τα καταστήματα των Λιβανέζων, των Τούρκων. Τα φαγητά που μαγείρευαν οι παππούδες μου ήταν κυρίως μικρασιατικά. Υποθέτω πως καθώς μεγάλωνα αντιλαμβανόμουν τη σύνδεση. Έχω όμως πει ότι η Ελλάδα είναι επίσης η κοιτίδα της Ευρώπης και του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Έχετε έρθει πολλές φορές στην Ελλάδα; Θυμάστε την πρώτη σας εντύπωση; Σας πρόσφερε μια αίσθηση παλιννόστησης ή σας εξουθένωσε όπως τον ήρωά σας; Έχω επισκεφθεί την Ελλάδα τέσσερις φορές. Ήμουν γύρω στα 20 την πρώτη φορά. Όλες τις αναμνήσεις εκείνου του ταξιδιού τις χάρισα στον ήρωά μου, τον Μίτσελ. Αλλά οι πιο σημαντικές εντυπώσεις προέρχονται από το ταξίδι μου στην Πελοπόννησο και σε μερικά άλλα μέρη της Ελλάδας, τις πιο αγροτικές περιοχές.

Σταμάτησαν, διάβασα, και μια νύχτα στην Ανδρίτσαινα – είναι ο τόπος καταγωγής του πατέρα μου! Έχετε πάει; Πανέμορφο μέρος και μάλιστα βρέθηκα εκεί κάτω από τις ίδιες περίπου συνθήκες όπως και ο Μίτσελ. Έφτασα αργά τη νύχτα, Νοέμβριος ή Δεκέμβριος ήταν. Είχα αρχίσει να κρυώνω πολύ και είχε και μια τρομερή καταιγίδα. Οι δρόμοι ήταν πλημμυρισμένοι και κατέληξα σε μια ταβέρνα να πίνω ρετσίνα ροζ απόχρωσης! Καθώς καθόμουν και τα έτσουζα και χάζευα το νερό που κυλούσε στους δρόμους, όλη αυτή η βροχή ήταν μια εικόνα συναρπαστική και πανέμορφη. Δεν θα ξεχάσω πόσο κρύο ήταν το δωμάτιο του ξενοδοχείου που διανυκτέρευσα. Έχω φυλάξει μια πολύ ζωντανή εικόνα της Ανδρίτσαινας στη μνήμη μου.

Σας αρέσει να λέτε ότι είστε Έλληνας ή σήμερα με όλη την αρνητική δημοσιότητα σας είναι βάρος; Καταλαβαίνω ότι η κρίση έχει επηρεάσει λίγο την εικόνα του Έλληνα στο εξωτερικό, αλλά δεν θα έκρυβα ποτέ την καταγωγή μου. Όπως ο Μίτσελ: πάει στην Ελλάδα προσπαθώντας να ανακαλύψει πόσο Έλληνας είναι. Και διαπιστώνει ότι είναι αρκετά Αμερικανός. Είναι φανερό ότι δεν αισθάνομαι «ντόπιος», αλλά δεν θα άλλαζα και το επώνυμό μου!

Είστε Αμερικανός, ζήσατε στη Γερμανία 5 χρόνια, γνωρίζετε τη νοοτροπία τους. Τι θα συμβουλεύατε τους Έλληνες «συμπατριώτες» σας που θα τους βοηθούσε; Ελπίζω ότι τα πράγματα θα αλλάξουν για την Ελλάδα από αυτή την άποψη. Έχω ζήσει αρκετό καιρό στη Γερμανία και ξέρω ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός αυτή την εποχή. Ωστόσο, θυμάμαι ότι κάποτε οι Γερμανοί ήταν αρκετά εφησυχασμένοι όταν έβγαζαν ένα σωρό χρήματα από την Ελλάδα πουλώντας τα προϊόντα τους. Τότε κανείς δεν διαμαρτυρόταν. Αλλά τώρα έχει έρθει η κρίση και οι Γερμανοί έχουν απαιτήσεις. Από την άλλη είναι αλήθεια ότι έχουν γίνει τεράστια λάθη και από τη μεριά της Ελλάδας. Ελπίζω ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ και ότι όλες οι δύσκολες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που γίνονται θα οδηγήσουν σε μια οικονομία που να λειτουργεί καλύτερα.

Να σας περιμένουμε λοιπόν στην Αθήνα… Είμαι πολύ περίεργος να δω την κατάσταση από πρώτο χέρι. Είχαν έρθει κάποιοι φίλοι δημοσιογράφοι στο σπίτι και τους ρωτούσα να μάθω τι συμβαίνει στην Αθήνα. Από την άλλη ξέρω ότι αν έρθω στην Αθήνα το πρόβλημα της επικοινωνίας, επειδή δεν μιλώ ελληνικά, θα με δυσκολέψει να καταλάβω σε βάθος την κατάσταση. Αλλά μια αίσθηση θα την πάρω.Εσείς πώς περνάτε;

Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας επαναστάτη λογοτέχνη; Κάποιες από τις δουλειές μου ήταν πειραματικές. Προσπαθώ να γράψω πρωτότυπα. Υπάρχει κάτι ριζοσπαστικό στα βιβλία μου το οποίο, όμως, συνυπάρχει με τα βασικά: τους χαρακτήρες, την πλοκή. Άρα υπάρχει πάντα ένα κομμάτι επαναστατικό, με σεβασμό όμως στην παράδοση.

Ποια από τα πολλά βιβλία που αγαπούν οι ήρωές σας μας συστήνετε να διαβάσουμε; Θα συμβούλευα τον Τολστόι σαν τον πιο σημαντικό. Μεγάλος συγγραφέας. Είμαι μεγάλος οπαδός του, πιστεύω ότι μου άλλαξε την οπτική σε σχέση με το πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα.

Πώς αισθάνεται κάποιος συγγραφέας που κερδίζει το Πούλιτζερ;
Είναι ένα βάρος στο οποίο οφείλεις να ανταποκριθείς σε κάθε επόμενη εμφάνιση; Είναι πάντα ευχάριστο να κερδίζεις. Σου δίνει ένα κύρος που δεν το είχες πριν. Για παράδειγμα, όλοι με ρωτούν πώς είναι να κερδίζεις το Πούλιτζερ. Πάντως δεν είναι αυτό που σε κάνει καλύτερο συγγραφέα ή τη διαδικασία της γραφής πιο εύκολη.

Πιστεύετε ότι με κάποιο από τα βιβλία σας έχετε μπει στο πάνθεον των συγγραφέων που έγραψαν το Μεγάλο Αμερικάνικο Μυθιστόρημα; Υπάρχουν τόσα αμερικάνικα μυθιστορήματα που δεν νομίζω ότι μπορείς να πεις για κάποιο «αυτό είναι το Μεγάλο Αμερικάνικο Μυθιστόρημα». Λέτε να το έχω γράψει; Δεν είμαι πάντως εκείνος που θα το πει αυτό!