Λακανική Ψυχανάλυση και Σχολική αποτυχία
Psy - Space Lacanienne
Το θέμα της σχολικής αποτυχίας είναι ένα είδος δυσμορφίας μέσα στον πολιτισμό. Εξετάζοντας τους διάφορους συντελεστές που ενοχοποιούνται για τη σχολική αποτυχία -κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια, οικογενειακές συγκρούσεις, παιδαγωγικό σύστημα, διανοητική ανεπάρκεια- διαπιστώνουμε ότι κανείς από τους παράγοντες αυτούς δεν είναι ικανός μόνος του να εξηγήσει την αποτυχία. Θεωρείται σύμπτωμα και η σημασία του δεν είναι ενιαία.
Ακούγοντας με προσοχή τους(ις) νεαρούς(ες) αναλυόμενους(ες) όχι όμως ως γονέας ή δάσκαλος, αλλά ως αναλυτές(τριες) μπορούμε να ανακαλύψουμε πως λειτουργεί η απόρριψη, η οποία προκαλεί την αποτυχία και να ξεχωρίσουμε το νευρωτικό παιδί από το ψυχωτικό.
Ακούμε τα παιδιά κάνοντας την υπόθεση του ασυνειδήτου για καθένα από αυτά, δεδομένου ότι πρόκειται για υποκείμενα που εγγράφονται μέσα στο χώρο της γλώσσας. «Το ασυνείδητο είναι δομημένο σαν μια γλώσσα» μας λέει ο Λακάν. Θέτουμε το ερώτημα της κλινικής δομής (νεύρωση ή ψύχωση), ερώτημα κομβικό για την καθοδήγηση της θεραπείας. Η σχολική αποτυχία είναι σύμπτωμα, δηλαδή σημαίνουσα μεταφορά, της οποίας η σημασία δεν είναι ενιαία.
Στη σχολική αποτυχία ως σύμπτωμα, δηλαδή ως σημαίνουσα μεταφορά, η σημασία της δεν είναι ενιαία διότι ενέχεται η ενόρμηση, το αντικείμενο της ενόρμησης και η επιθυμία, σαν τελεστές, της συντελούμενης διανοητικής αναστολής.
Η ψυχανάλυση, αντλώντας από τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό τις πηγές έμπνευσής της, με το μεγάλο πάθος του Freud και την ιδιοφυία του Lacan αναζητά την εφαρμογή της στη σχολική γνώση και εκμάθηση.
Άραγε είναι απαραίτητο να ορίσουμε την σχολική αποτυχία; Στο άκουσμά της κανείς δεν είναι αδιάφορος, ο καθένας σκύβει στις αναμνήσεις του, ευχάριστες ή δυσάρεστες, όπου ανακατεύεται η λύπη, η νοσταλγία, και κάποτε η πικρία. Υπάρχουν κάποιοι που η σχολική αποτυχία δεν τους εμπόδισε να πετύχουν στη ζωή τους και που παινεύονται γι΄ αυτό, κάποιοι άλλοι που δεν το ξεπέρασαν ποτέ, και εκείνοι, οι περισσότεροι ευτυχώς, που δεν το γνώρισαν ποτέ.
Σε κατάσταση σχολικής αποτυχίας είναι το παιδί που δεν «ακολουθεί», γιατί, στο σχολείο, πρέπει να ακολουθούμε: να ακολουθούμε καταρχάς το πρόγραμμα που λέει τι πρέπει να μάθουμε, με ποια σειρά, σε ποιό χρόνο, να ακολουθούμε την τάξη μας, να μην απομακρυνόμαστε από το κοπάδι.
Η σχολική αποτυχία επηρεάζει το υποκείμενο στην ολότητά του. Υποφέρει από την αυτοϋποτίμησή γιατί δεν είναι στο ύψος των φιλοδοξιών του και συγχρόνως υποφέρει από την υποτίμηση, όταν δεν πρόκειται για περιφρόνηση, που διαβάζει στα μάτια των άλλων. Η αποτυχία επομένως, αγγίζει το εσωτερικό καθώς και το κοινωνικό είναι του προσώπου – ξέρουμε, άλλωστε, τι θέση κατέχει η κοινωνική επιτυχία στο μυαλό των σημερινών ανθρώπων.
Η σχολική αποτυχία είναι περίπλοκο ζήτημα με πολλές και διάφορες αιτίες. Μερικές έχουν σχέση με την ίδια τη δομή του υποκειμένου, άλλες έχουν σχέση με συγκεκριμένα γεγονότα, και το γεγονός ότι αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεπιδρούν δεν διευκολύνει την κατανόηση αυτού του φαινομένου. Το αποτέλεσμα είναι πως ο καθένας προβάλλει τις δικές του φαντασιώσεις και εφευρίσκει αντίδοτα γι΄ αυτή την καινούργια κοινωνική μάστιγα: «Φταίει… η κυβέρνηση, η κοινωνία, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, φταίνε οι γονείς….», «αρκει να…. Διορθώσουμε το παιδαγωγικό σύστημα, να αυξηθούν οι πιστώσεις», κλπ.
Θα μελετήσουμε την σχολική αποτυχία στην ευρύτερη της έννοια. Χωρίς ανεπάρκειες που χρειάζονται ειδική προσέγγιση, λόγου χάρη τις οργανικές μειονεξίες, όπως η κώφωση, τα προβλήματα όρασης, η σοβαρή νοητική καθυστέρηση (βλάβες εγκεφαλίτιδας, νεογνικές), ή λόγους γενετικούς (τρισωμία, ευαισθησία του χρωμοσώματος Χ), ή στο μεταβολισμό…….
Η Λακανική Ψυχανάλυση στη Σχολική αποτυχία, θα γίνεται:
ΣΕ ΟΛΙΓΟΜΕΛΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ +1 (ΕΝΑΣ) Δημήτρης ΤΖΙΩΛΑΣ
dtziolas@otenet.gr , 6944.378251
