Στο Σεμινάριο XVII, L'Envers de la psychoanalyse (1969-70), ο Λακάν παρουσίασε τη θεωρία του για τους τέσσερις λόγους: του Κυρίου, κάτοχου των χαρακτηριστικών της τυραννίας, του Υστερικού, διαχειριστή μιας αποτυχημένης εξέγερσης, του Πανεπιστημίου, κληρονόμου της ακαδημαϊκής γνώσης. Σε αυτούς αντιθέτως αντιθέτησε τον Ψυχαναλυτικό λόγο, που κατά την άποψή του ήταν ο μόνος ικανός να αντικαταστήσει τους άλλους....
Δανειζόμενος την έννοια της πλεονασματικής αξίας από τον Μαρξ, ο Λακάν έδειξε ότι το ψυχικό ισοδύναμο του ήταν ένα «πλεόνασμα jouissance» -λακανικός νεολογισμός. Από αυτό συμπέρανε ότι, ενώ η χειραφέτηση αξίζει τον κόπο, δεν μπορεί ποτέ να είναι απεριόριστη, στον πόνο του πνιγμού της επιθυμίας στη σκοτεινή ήπειρο της απεριόριστης ελευθεριακής καταστροφής, μιας πλεονασματικής που ξεφεύγει από κάθε συμβολισμό.
Στη συνέχεια, με άκρως ρεαλιστικό τρόπο, εφάρμοσε τη θεωρία του για τους τέσσερις λόγους στα γεγονότα του Μάη 1968, με άμεσο στόχο να επιστρέψουν στην ψυχανάλυση εκείνοι από τους οπαδούς του που είχαν παρεκκλίνει σε μια πολιτική δέσμευση που θεωρούσε εξτρεμιστική και γελοία - μαοϊσμό-.
Ο Lacan υποστήριξε ότι η επανάσταση καταλήγει πάντα στην αναδημιουργία ενός πιο τυραννικού Κυρίου από εκείνον του οποίου το καθεστώς έχει καταργήσει. Ακόμα χειρότερα, αν οι άνθρωποι δεν πρόσεχαν, η επανάσταση κινδύνευε να βασιστεί σε μια επιστήμη που θα ανυψωθεί σε θρησκεία, για να παραδοθεί σ΄ έναν κόσμο από τον οποίο εξορίστηκε οποιαδήποτε μορφή υποκειμενικότητας.
Για τη νεολαία των δεκαετιών του 1960 και του '70 ο Λακάν ήταν ένας συνειδητός υπηρέτης: επανένταξε την επιθυμία για επανάσταση, ενώ επιδίωξε να είναι ο εγγυητής ενός νόμου που θα τιμωρούσε τις υπερβολές της.
Σχολιάζοντας αυτή την πολιτική στάση, το 1981 ο Michel Foucault τόνισε πόσο μακριά μπορούν να θεωρηθούν οι Sartre και Lacan ως «εναλλασσόμενοι σύγχρονοι». Η θεωρητική και πολιτική κατάσταση αυτών των δύο Κυρίων της ελευθερίας διαρκώς διασταυρώνεται ή συγκρούεται, χωρίς να συναντιούνται ποτέ. Και οι δύο - ο πρώτος σαν μεγαλύτερος αδελφός, ο δεύτερος σαν αυστηρός πατέρας - βοήθησαν τη νεολαία των Μαοϊστών να μην μετατραπεί σε τρομοκρατία.
- J. Lacan, Το Σεμινάριο XVII, Το αντίθετο της Ψυχανάλυσης
- Élisabeth Roundinesco, Ιστορία της ψυχανάλυσης στη Γαλλία 2009
- Élisabeth Roundinesco, Lacan, κατά και κατά, Seuil 2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου