Μάτια ερμητικά κλειστά - Eyes Wide Shut

 

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ PARR ĒSIA ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ ΄ΜΑΤΙΑ EΡMHTIKA ΚΛΕΙΣΤΑ΄

"Parrēsia refers to the dangerous game of telling the truth in the political and ethical field."

"Η Παρρησία αναφέρεται στο επικίνδυνο παιχνίδι, λέγοντας την αλήθεια στο πολιτικό και ηθικό πεδίο." - Μισέλ Φουκώ

Στην ταινία Eyes Wide Shut, με λακανικές αναγνώσεις της, σε μία από τις σημαντικότερες σκηνές της ταινίας, ο εξομολογητικός μονόλογος της Alice Harford (Nicole Kidman), ταιριάζει πολύ με την αντίληψη του Michel Foucault για την Parrh ēsia, 'λέγοντας την αλήθεια του εαυτού'. Τη στιγμή που ο Bill Hartford (Tom Cruise) είπε στην Alice ότι δεν ζηλεύει που άλλοι άντρες φλερτάρουν μαζί της, η Alice αποκαλύπτει τη φαντασίωση που είχε για έναν άλλον άντρα.

"Θυμάστε το περασμένο καλοκαίρι στο Cape Cod; Θυμάστε ένα βράδυ στην τραπεζαρία, ήταν αυτός ο νεαρός αξιωματικός του ναυτικού και καθόταν κοντά στο τραπέζι μας... εκείνο το απόγευμα... εσύ και εγώ κάναμε έρωτα και κάναμε σχέδια για το μέλλον μας... κι όμως ποτέ δεν είχε τρελαθεί. Και σκέφτηκα αν με ήθελε, έστω και για μια νύχτα μόνο, ήμουν έτοιμη να τα παρατήσω όλα. Εσύ, η Έλενα, όλο το γαμημένο μέλλον μου, τα πάντα. "

Ο Bill πραγματικά δεν ήταν έτοιμος για αυτή την αποκάλυψη όπως νόμιζε η Alice ότι ήταν (ή όπως είχε ενεργήσει), και δεν το πήρε καλά. Αλλά από την πλευρά της, η Αλίκη με ένα είδος παρρησίας*, μιλούσε πολύ ειλικρινά χωρίς ντροπή ή φόβο, για τον εαυτό της. *η έκφραση της προσωπικής γνώμης με θάρρος και ειλικρίνεια ↪ μίλησε με παρρησία

Η Parr ēsia είναι μια ελληνική λέξη που σημαίνει περίπου να "λέμε τα πάντα. " Το να λες τα πάντα αναμφίβολα μπορεί να σημαίνει να πεις οτιδήποτε, χωρίς φίλτρο, αχαλίνωτο και ανεμπόδιστο, και ίσως ειδικά, σημαίνει τολμώ να πω αυτό που η δειλία ή η ντροπή μας μας απέχουν αμέσως από το να ξεστομίσουμε. Κατά τη διάρκεια των ετών μεταξύ 1982 και 1984, ο Foucault αφιέρωσε τις περισσότερες διαλέξεις του, στη Γαλλία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, με θέμα την parr ēsia, λέγοντας την αλήθεια για τον εαυτό του. Για τον Foucault, αυτή η έννοια έχει μια βασική πολιτική αξία που επιτρέπει την επαναξιολόγηση της σχέσης μεταξύ δημοκρατίας και αλήθειας, μια ηθική αξία που είναι αποφασιστική για την προβληματοποίηση της σχέσης μεταξύ υποκειμενικότητας και αλήθειας και ένα φιλοσοφικό va lue για το σκίτσο μιας γενεαλογίας της κριτικής στάσης. Σε κανένα σημείο ο Φουκώ δεν θέτει το επιστημολογικό ερώτημα του υπερβατικού ή δεν εξετάζει λογικά κριτήρια της αλήθειας. Πρωταρχικό μέλημα του είναι η ηθική σχέση του υποκειμένου με την αλήθεια: το είδος της ελευθερίας και του θάρρους που το υποκείμενο επιδίδει δημόσια μια προσωπική αλήθεια, μια που προκαλεί ένταση με τους συνομιλητές του. Σε ένα σεμινάριο που δόθηκε τον Ιούνιο του 1982, ο Foucault δήλωσε ότι «μπορεί να είναι επικίνδυνο για τον ομιλητή να πει την αλήθεια και δυσάρεστο ή πληγωτικό - μπορούμε να πούμε ότι «τραυματισμός; " - πληγώνω για να το ακούσει ο ακροατής. Πρόκειται για μια ηθική ή πολιτική αλήθεια που έχει από μόνη της ένα είδος κινδύνου, που συνεπάγεται ένα είδος κινδύνου, διαφορετικό... αυτός ο κίνδυνος δεν είναι ο ίδιος, φυσικά, για τον ομιλητή και τον ακροατή, αλλά υπάρχει κίνδυνος σε αυτή την αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί μέσω της parr ēsia. "

Στο σεμινάριο που έδωσε το 1984 στο Collège de France, ο Foucault μας προειδοποίησε ότι, «Για να υπάρχει parr ēsia, λέγοντας την αλήθεια πρέπει κάποιος να ανοιχτεί, να καθιερώσει και να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο να προσβάλει τον άλλο, να τον εκνευρίσει, να τον κάνει να θυμώσει y και προκαλώντας τον..."

"Περιλαμβάνει κάποια μορφή θάρρους, η ελάχιστη μορφή του οποίου συνίσταται στο να παίρνει ο parr ēsiast το ρίσκο να σπάσει και να τερματίσει τη σχέση του με το άλλο άτομο που ήταν ακριβώς αυτό που έκανε δυνατή την ομιλία του. Κατά κάποιον τρόπο, ο parr ēsiast πάντα κινδυνεύει να υπονομεύσει αυτή τη σχέση που είναι ο όρος της πιθανότητας του λόγου του. "

Επιστρέφοντας στην ταινία, ο Μπιλ δεν ήταν πραγματικά έτοιμος γι' αυτό. Αλλά, η Alice έκανε το σωστό, και ο Bill προκάλεσε την κατάσταση. Και όπως έχει δηλώσει πολλές φορές ο Foucault, ένας (εδώ Αλίκη) έχει την υποχρέωση στην αλήθεια. Τέτοιες αποκαλύψεις μπορούν επίσης να κάνουν τις σχέσεις πιο υγιείς, και πιο ειλικρινείς και οικείες. Και σίγουρα μπορεί να χρησιμεύσει ως πρακτική για τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές δεσμεύσεις.

Παραπομπές:- Michel Foucault, Discourse & Truth and Parrēsia, the University of Chicago Press 2019