Πέμπτη 4 Αυγούστου 2011

Οριακές διαταραχές και παθολογικός Ναρκισσισμός


Στο Ψυχιατρικό Ίδρυμα Menninger(Topeka, του Κάνσας), ο Δρ Knight και οι συνεργάτες του, συγκέντρωσαν τα ερευνητικά στοιχεία των οριακών καταστάσεων. Οι οριακές καταστάσεις, στην ιατρική ψυχιατρική βιβλιογραφία, αποτελούν μία ψυχική δομή, ανάμεσα στις άλλες δύο τυπικές κατηγορίες ψυχικών δομών, τις νευρώσεις και τις ψυχώσεις. Οι οριακές καταστάσεις μελετήθηκαν ψυχαναλυτικά, με επίμονες ερευνητικές και θεραπευτικές προσπάθειες ψυχαναλυτών, όπως:
  •  του Adolph Stern, με την περιγραφή της ναρκισσιστικής ευαλωτότητας, ασθενών που δεν μπορούν να αντέξουν την κλασσική ψυχανάλυση
  • της Helene Deutsch, με την περιγραφή της, «as if», ‘ως εάν’ προσωπικότητας και
  • του Robert Khight, με την περιγραφή ασθενών με ψευδονευρωτική σχιζοφρένεια.
Η ψυχαναλυτική κοινότητα, όρισε λοιπόν, το φαινόμενο του οριακού συνδρόμου. Εξετάζοντας, μια αρκετά μεγάλη ομάδα επιλεγμένων ασθενών, κάτω από αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες, ο Roy Grinker, επιβεβαίωσε την ύπαρξη του οριακού συνδρόμου, με μεθοδική μελέτη, την δεκαετία του ’60 στο Σικάγο. Ο Grinker ξεχώρισε τέσσερεις βαθμούς παθολογίας, μέσα σε έναν ιδεατό χώρο, οριοθετημένο από τις νευρώσεις αφενός και από τις ψυχώσεις αφετέρου.

Ο Διευθυντής του Ιδρύματος Menninger, Δρ Otto Kernberg, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματα οριακών καταστάσεων, παρουσιάζουν, από κοινού, μια ιδιαίτερη μορφή ψυχικής δομής, πααθολογικής μεν, αλλά σταθερής, με δική της ψυχική οργάνωση, χαρακτηριστικούς μηχανισμούς σκέψης, συμπτώματα και συμπεριφορές. Το 1976 καθιερώνει τον όρο «οριακή οργάνωση προσωπικότητας», σε διεθνές Συνέδριο του Menninger.

Σε οριακούς ασθενείς του αντρικού φύλου, έχουμε πιο συχνά μία επιθετική και παρορμητική συμπεριφορά, ενώ στις γυναίκες, μία αμετροεπή σεξουαλικότητα και απόπειρες αυτοκτονίας. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια υπερβολική, έμφυτη επιθετικότητα, όπως πιστεύει ο Kernberg, το πολιτισμικό στοιχείο είναι μάλλον εμφανές στις διαταραχές αυτές. Ο Κέρνμπεργκ εστιάζει  το πρόβλημα αυτό στη διάχυση ταυτότητας, που προκύπτει από τις διαφοροποιημένες, αλλά ασταθείς εικόνες εσωτερικών αντικειμένων και εαυτού. Οι αντιφατικές αυτές καταστάσεις του Εγώ, διακινούνται από πρωτόγονους μηχανισμούς άμυνας (σχάση/splitting - προβολική ταύτιση).

Μία οριακή διαταραχή, στην εκδίπλωση της παθολογίας της, αντιμετωπίζεται θεραπευτικά με ενεργητική ερμηνεία των πρωτόγονων αμυντικών μηχανισμών του 'εδώ-και-τώρα' της αρνητικής μεταβιβαστικής σχέσης, χωρίς αναφορές σε γενετικές ή παιδικές ψυχοσυγκρούσεις και τραύματα.

Ο παθολογικός Ναρκισσισμός, ως οριακή διαταραχή,  απαιτεί ιδιαίτερες τροποποιήσεις της ψυχαναλυτικής ή της ψυχοθεραπευτικής τεχνικής. Στη ναρκισσιστική παθολογία υφίσταται μια έκδηλη επιδείνωση των σχέσεων αντικειμένου, στην οποία η σχέση δεν είναι πια μια σχέση μεταξύ εαυτού και αντικειμένου αλλά μεταξύ ενός πρωτόγονου, παθολογικού, μεγαλειώδους εαυτού και της προσωρινής προβολής αυτού στα αντικείμενα. 'Ετσι λοιπόν, η σχέση δεν είναι πια μια σχέση του εαυτού με το αντικείμενο, ούτε του αντικειμένου με τον εαυτό, αλλά του εαυτού με τον εαυτό.

Η αναγνώριση ενός τέτοιου ατόμου, ως ασθενούς, είναι ακόμη πιο δύσκολη στη χώρα μας με τις επικρατούσες πολιτισμικές συνθήκες. Συνθήκες που συγκαλύπτουν, δικαιολογούν και γενικά κάνουν τα συμπτώματα και τη συμπεριφορά ενός τέτοιου ατόμου, εφόσον δεν περνάει μια ψυχωσική κρίση, που κατά κανόνα είναι σύντομη, να φαίνονται λίγο πολύ φυσιολογικά...

Θα γίνει μελέτη και θεωρητική επεξεργασία, κειμένων, οριακών διαταραχών και παθολογικού ναρκισσισμού σε:

4ΜΕΛΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ+1(ΕΝΑΣ)

Οργάνωση: Δημήτρης ΤΖΙΩΛΑΣ
dtziolas@otenet.gr - 6944378251
www.di-matzi.blogspot.com - 210.6456026

Λακανική Ψυχανάλυση και Σχολική αποτυχία

Το θέμα της σχολικής αποτυχίας είναι ένα είδος δυσμορφίας μέσα στον πολιτισμό. Εξετάζοντας τους διάφορους συντελεστές που ενοχοποιούνται για τη σχολική αποτυχία -κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια, οικογενειακές συγκρούσεις, παιδαγωγικό σύστημα, διανοητική ανεπάρκεια- διαπιστώνουμε ότι κανείς από τους παράγοντες αυτούς δεν είναι ικανός μόνος του να εξηγήσει την αποτυχία. Θεωρείται σύμπτωμα και η σημασία του δεν είναι ενιαία.
Ακούγοντας με προσοχή τους(ις) νεαρούς(ες) αναλυόμενους(ες) όχι όμως ως γονέας ή δάσκαλος, αλλά ως αναλυτές(τριες) μπορούμε να ανακαλύψουμε πως λειτουργεί η απόρριψη, η οποία προκαλεί την αποτυχία και να ξεχωρίσουμε το νευρωτικό παιδί από το ψυχωτικό.
Ακούμε τα παιδιά κάνοντας την υπόθεση του ασυνειδήτου για καθένα από αυτά, δεδομένου ότι πρόκειται για υποκείμενα που εγγράφονται μέσα στο χώρο της γλώσσας. «Το ασυνείδητο είναι δομημένο σαν μια γλώσσα» μας λέει ο Λακάν. Θέτουμε το ερώτημα της κλινικής δομής (νεύρωση ή ψύχωση), ερώτημα κομβικό για την καθοδήγηση της θεραπείας. Η σχολική αποτυχία είναι σύμπτωμα, δηλαδή σημαίνουσα μεταφορά, της οποίας η σημασία δεν είναι ενιαία. Στη σχολική αποτυχία ως σύμπτωμα, δηλαδή ως σημαίνουσα μεταφορά, η σημασία της δεν είναι ενιαία διότι ενέχεται η ενόρμηση, το αντικείμενο της ενόρμησης και η επιθυμία, σαν τελεστές, της συντελούμενης διανοητικής αναστολής.
Η ψυχανάλυση, αντλώντας από τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό τις πηγές έμπνευσής της, με το μεγάλο πάθος του Freud και την ιδιοφυία του Lacan αναζητά την εφαρμογή της στη σχολική γνώση και εκμάθηση.
Άραγε είναι απαραίτητο να ορίσουμε την σχολική αποτυχία; Στο άκουσμά της κανείς δεν είναι αδιάφορος, ο καθένας σκύβει στις αναμνήσεις του, ευχάριστες ή δυσάρεστες, όπου ανακατεύεται η λύπη, η νοσταλγία, και κάποτε η πικρία. Υπάρχουν κάποιοι που η σχολική αποτυχία δεν τους εμπόδισε να πετύχουν στη ζωή τους και που παινεύονται γι΄ αυτό, κάποιοι άλλοι που δεν το ξεπέρασαν ποτέ, και εκείνοι, οι περισσότεροι ευτυχώς, που δεν το γνώρισαν ποτέ.
Σε κατάσταση σχολικής αποτυχίας είναι το παιδί που δεν «ακολουθεί», γιατί, στο σχολείο, πρέπει να ακολουθούμε: να ακολουθούμε καταρχάς το πρόγραμμα που λέει τι πρέπει να μάθουμε, με ποια σειρά, σε ποιό χρόνο, να ακολουθούμε την τάξη μας, να μην απομακρυνόμαστε από το κοπάδι.
Η σχολική αποτυχία επηρεάζει το υποκείμενο στην ολότητά του. Υποφέρει από την αυτοϋποτίμησή γιατί δεν είναι στο ύψος των φιλοδοξιών του και συγχρόνως υποφέρει από την υποτίμηση, όταν δεν πρόκειται για περιφρόνηση, που διαβάζει στα μάτια των άλλων. Η αποτυχία επομένως, αγγίζει το εσωτερικό καθώς και το κοινωνικό είναι του προσώπου – ξέρουμε, άλλωστε, τι θέση κατέχει η κοινωνική επιτυχία στο μυαλό των σημερινών ανθρώπων.
Η σχολική αποτυχία είναι περίπλοκο ζήτημα με πολλές και διάφορες αιτίες. Μερικές έχουν σχέση με την ίδια τη δομή του υποκειμένου, άλλες έχουν σχέση με συγκεκριμένα γεγονότα, και το γεγονός ότι αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεπιδρούν δεν διευκολύνει την κατανόηση αυτού του φαινομένου. Το αποτέλεσμα είναι πως ο καθένας προβάλλει τις δικές του φαντασιώσεις και εφευρίσκει αντίδοτα γι΄ αυτή την καινούργια κοινωνική μάστιγα: «Φταίει… η κυβέρνηση, η κοινωνία, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, φταίνε οι γονείς….», «αρκει να…. Διορθώσουμε το παιδαγωγικό σύστημα, να αυξηθούν οι πιστώσεις», κλπ.
Θα μελετήσουμε την σχολική αποτυχία στην ευρύτερη της έννοια. Χωρίς ανεπάρκειες που χρειάζονται ειδική προσέγγιση, λόγου χάρη τις οργανικές μειονεξίες, όπως η κώφωση, τα προβλήματα όρασης, η σοβαρή νοητική καθυστέρηση (βλάβες εγκεφαλίτιδας, νεογνικές), ή λόγους γενετικούς (τρισωμία, ευαισθησία του χρωμοσώματος Χ), ή στο μεταβολισμό.

4ΜΕΛΕΙΣ ΟΜΑΔΕΣ+1(ΕΝΑΣ)

Οργάνωση: Δημήτρης ΤΖΙΩΛΑΣ
dtziolas@otenet.gr   -  6944378251
http://www.di-matzi.blogspot.com/ - 210.6456026